در کلينيک فوق تخصصي دکتر منشادي، از يک برنامه منحصربه‌فرد شامل روش‌هاي درماني چندگانه براي درمان بيماران مبتلا به ديابت و عوارض مربوط به آن استفاده مي‌شود.
در اين کلينيک، خدمات جامع و تمامي مراقبت‌هاي لازم براي بيماران ديابتي ارائه مي‌گردد. اين برنامه جامع شامل موارد زير است:
- علت‌يابي و پيشگيري از ديابت و عوارض مرتبط با آن
- کاهش خطرات و درمان عوارض ناشي از آن از قبيل حمله‌هاي قلبي، نارسايي کليه، مشکلات قلبي عروقي و ساير عوارض ديابت
بيماري ديابت هنگامي به وجود مي‌آيد که لوزالمعده (پانکراس) يا همان غده‌اي که در پشت معده قرار گرفته است، مقدار کافي از هورمون انسولين را توليد نکند و يا بدن قادر به استفاده صحيح از انسولين توليد شده توسط لوزالمعده نباشد. انسولين هورموني است که قند را از جريان خون به سلول‌هاي بدن مي‌رساند. وقتي که قند به سلول‌هاي بدن مي‌رسد، در داخل سلول به انرژي تبديل مي‌شود. اين انرژي يا بلافاصله توسط سلول به مصرف مي‌رسد و يا براي استفاده‌هاي بعدي در سلول ذخيره مي‌شود. در واقع، انرژي حاصل از قندها، سوخت مورد نياز براي بسياري از فعاليت‌هاي بدني ما را تأمين مي‌کند.
انواع دیابت
به طور کلی دو نوع مختلف از بیماری دیابت وجود دارد: دیابت نوع یک و دیابت نوع دو.
نوع یک
دیابت نوع یک هنگامی اتفاق می‌افتد که لوزالمعده، مقدار بسیار کمی از هورمون انسولین تولید می‌کند و یا اصلاً تولید نمی‌کند. افرادی که به این نوع از دیابت مبتلا باشند، باید هر روز انسولین مصرف کنند تا جایگزین انسولینی شود که بدن آنها قادر به ساختن آن نیست. این نوع بیماری اغلب در کودکان دیده می‌شود، به همین دلیل به آن اصطلاحاً دیابت جوانی می‌گویند، هر چند که می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.
نوع دو
دیابت نوع دو در واقع شایع‌ترین نوع این بیماری است که 90 تا 95 درصد از کل افراد مبتلا به دیابت را درگیر می‌کند. در دیابت نوع دو، بدن بیمار در برابر عملکرد انسولین مقاوم است و در واقع نمی‌تواند انسولین را به طور صحیح مصرف کند در نتیجه، بدن نمی‌تواند قند را به سلول‌ها برساند. البته در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، انسولین به مقدار کمی ساخته می‌شود، اما این مقدار برای غلبه بر مقاومتی که بدن از خود نشان می‌دهد، کافی نیست.
بارداری
نوع دیگری از بیماری دیابت هم وجود دارد که حالت موقتی داشته و هنگامی که یک زن باردار است، برای او به وجود می‌آید. این نوع از بیماری تحت عنوان دیابت بارداری نامیده می‌شود و اغلب هیچ گونه علائم خاصی ندارد. اغلب زنان باردار در مقاطعی از دوره بارداری خود، برای اندازه‌گیری قند خون مورد آزمایش قرار می‌گیرند. اگر قند خون در هر مقطعی از دوره بارداری بالا باشد، آن خانم باردار باید حتماً در مدت باقیمانده از دوره بارداری خود از رژیم غذایی خاصی استفاده کند. در برخی از موارد هم ممکن است نیاز به مصرف انسولین داشته باشد. در حدود 3 تا 5 درصد از کل زنان باردار به بیماری دیابت بارداری مبتلا می‌شوند.
علت‌ها و دلایل
اگرچه علت واقعی بروز بیماری دیابت هنوز به طور دقیق شناخته نشده است، اما ارتباط بین این بیماری با عوامل خطرزای متعددی ثابت شده است. شناسایی این عوامل خطرزا و آگاهی داشتن از آنها می‌تواند به درک چگونگی و علت بروز بیماری دیابت کمک کند.
بیماری دیابت نوع یک که در آن تولید انسولین توسط بدن متوقف می‌شود، به این دلیل به وجود می‌آید که سیستم ایمنی خود بدن، شروع به حمله کردن و تخریب سلول‌هایی می‌کند که مسؤل ساختن هورمون انسولین هستند. به نظر می‌رسد که این نوع از بیماری دیابت تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی باشد و حتی با انواع خاصی از بیماری‌های ویروسی نیز ارتباط داشته باشد. در مورد دیابت نوع دو که در اثر آن، بدن قادر به تولید مقدار کافی از هورمون انسولین نیست و یا نمی‌تواند انسولین را با بازدهی کافی مورد استفاده قرار دهد، عواملی از قبیل ژنتیک، سبک زندگی، چاقی و بی‌تحرکی در بروز بیماری نقش دارند. معمولاً علائم یک بیماری اولین نشانه‌های خطر هستند که بیمار مشاهده می‌کند، اما با این حال، یک آزمایش خون ساده هم می‌تواند نشان دهد که یک فرد به بیماری دیابت مبتلا شده است.
افراد مستعد ابتلا
گاهی از بیماری دیابت نوع یک با عنوان دیابت جوانی نام می‌برند، زیرا این نوع از دیابت اغلب در کودکان مشاهده می‌شود. اما واقعیت آن است که این نوع از بیماری هم می‌تواند در هر سنی ایجاد شود. از طرفی دیابت نوع دو بیشتر در افرادی که اضافه وزن دارند، سابقه خانوادگی این بیماری در آنها وجود دارد، سن بالاتر از 45 سال دارند و یا از نژادهای غیر سفید پوست هستند، به وجود می‌آید. همچنین به نظر می‌رسد که در بعضی از نژادها و فرقه‌های مذهبی، استعداد و پیش‌زمینه قوی‌تری برای ابتلاء به دیابت نوع دو وجود دارد.
علائم و نشانه‌ها
دیابت به خودی خود هیچ گونه علائمی ایجاد نمی‌کند، بلکه علائمی از قبیل بالا رفتن قند خون که به این بیماری نسبت داده می‌شود، در واقع علائم مربوط به بیماری‌ها و عوارض ناشی از دیابت هستند. علائم شایع ناشی از دیابت شامل موارد زیر است:
تشنگی زیاد و تکرر ادرار
گاهی از اوقات، تشنگی زیاد اولین نشانه مشهود از بروز بیماری دیابت است.
کاهش وزن و گرسنگی مداوم
دیابت اغلب در افرادی به وجود می‌آید که دچار اضافه وزن هستند، اما کاهش وزن به خصوص اگر به طور ناگهانی و غیر منتظره باشد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری دیابت، مخصوصاً نوع یک باشد.
تغییر در قدرت بینایی
دیابت می‌تواند باعث تار شدن دید بیمار شود. با گذشت زمان ممکن است شبکیه چشم بیمار نیز آسیب ببیند. اگر دیابت به موقع درمان نشود، حتی ممکن است باعث کاهش قدرت بینایی و در نهایت نابینا شدن فرد شود.
گزگز دست و پا
دیابت می‌تواند باعث آسیب دیدن اعصاب بدن شود و این آسیب‌دیدگی اغلب به صورت گزگز دست و پا نمود پیدا می‌کند. گاهی از اوقات، یک درد همراه با سوزش در دست‌ها، پاها، بازو و ران پا به وجود می‌آید.
بیماری‌های لثه
اگر بیماری دیابت درمان نشود، می‌تواند باعث پس رفتن لثه از روی دندان‌ها شود و احتمال بروز بیماری‌های لثه در فرد بیمار را افزایش دهد.
کند شدن التیام زخم‌ها
پزشکان دریافته‌اند که افراد مبتلا به دیابت به زمان طولانی‌تری برای التیام زخم‌ها و جراحات وارد بر بدن خود نیاز دارند. همچنین خطر بروز عفونت در این افراد بیشتر است.
عوارض
در افراد مبتلا به دیابت، خطر بروز بعضی از بیماری‌های خطرناک افزایش پیدا می‌کند. همچنین بالا بودن مداوم میزان قند خون می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های خطرناک قلبی و عروقی، چشم، کلیه، اعصاب و دندان‌ها شود. علاوه بر آن، خطر بروز انواع عفونت‌ها در افراد مبتلا به دیابت بیشتر است. در حال حاضر تقریباً در تمامی کشورهای توسعه‌یافته و دارای درآمد سرانه بالا، دیابت به عنوان مهم‌ترین علت بروز بیماری‌های قلبی عروقی، نابینایی، نارسایی کلیه و قطع اندام تحتانی بدن محسوب می‌شود.
بیماری‌های قلبی عروقی
فشار خون بالا، کلسترول بالا، گلوکز بالا در خون و چندین عامل خطرزای دیگر در افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی نقش دارند.
بیماری‌های کلیوی (نفروپاتی دیابتی)
نگه داشتن میزان قند خون و فشار خون در محدوده نزدیک به نرمال می‌تواند خطر بروز بیماری‌های کلیوی را تا حد زیادی کاهش دهد.
بیماری‌های عصبی (نوروپاتی دیابتی)
دیابت با بالا بردن میزان قند خون و فشار خون می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی اعصاب موجود در سراسر بدن گردد. بیماری‌های اعصاب به نوبه خود می‌تواند منجر به مشکلاتی در هضم غذا، توانایی‌های جنسی و بسیاری دیگر از عملکردهای بدن شود. معمولاً نقاط انتهایی بدن به ویژه پاها از جایگاه‌هایی هستند که بیشترین تأثیر منفي را از آسیب‌دیدگی اعصاب متحمل می‌شوند. آسیب دیدن اعصاب در این قسمت‌های بدن تحت عنوان نوروپاتی محیطی نامیده می‌شود و می‌تواند باعث درد، گزگز و از دست رفتن حس در این نواحی شود.
بیماری‌های چشمی (رتینوپاتی دیابتی)
عوارض ناشی از دیابت بر چشم‌ها و بینایی را می‌توان با معاینه مرتب چشم‌ها و نگه داشتن میزان گلوکز و چربی خون در حد نرمال یا نزدیک به نرمال، تا حد زیادی کنترل نمود.
عوارض دوران بارداری
زنانی که در طی دوران بارداری خود به هر یک از انواع بیماری دیابت مبتلا شوند، اگر علائم این بیماری را به دقت کنترل نکنند ممکن است به بیماری‌ها و عوارض متعددی دچار شوند.
درمان
هدف از درمان دیابت آن است که میزان گلوکز خون شما در حد طبیعی نگه داشته شود و از بروز عوارض جانبی ناشی از این بیماری جلوگیری گردد. تیم مراقبتی شما برای درمان دیابت و کمک به سلامتی شما، معمولاً بر موارد زیر تمرکز دارد:
داروهای دیابت
برای درمان دیابت نوع دو، چندین نوع مختلف از داروهای خوراکی وجود دارد. برای این منظور، تعداد زیادی قرص و داروی تزریقی وجود دارد که هر یک برای هدف خاصی مصرف می‌شود. بعضی از بیماران از چندین داروی مختلف به طور همزمان استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است چند مورد از این داروها همراه با یک رژیم انسولین، برای کنترل بهتر میزان قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک مورد استفاده قرار گیرد.
انسولین درمانی
درمان با انسولین برای بیماران مبتلا به دیابت نوع یک ضروری است، زیرا در این بیماران، انسولین به مقدار کافی توسط لوزالمعده تولید نمی‌شود.
روش‌های معمول برای مصرف انسولین شامل استفاده از سوزن و سرنگ، استفاده از قلم انسولین که حامل یک کارتریچ حاوی انسولین است، و یا استفاده از یک پمپ انسولین که به طور مرتب دوز مناسبي از آن را به بدن وارد می‌کند، می‌باشد. به تازگی اشکال جدیدی از انسولین که به صورت استنشاقی مصرف می‌شود نیز در حال ساخت و عرضه شدن است.
همه انواع انسولین‌ها با هم یکسان نیستند. به همین دلیل ممکن است پزشک شما انواع مختلفی از این دارو را برای شما تجویز کند که هر کدام را باید در زمان خاصی از شبانه‌روز مصرف کنید.
اندازه‌گیری گلوکز
تنها راه برای آنکه مطمئن شوید که میزان قند خون شما در محدوده طبيعي قرار دارد و از آستانه در نظر گرفته شده برای شما تجاوز نمی‌کند، آن است که به طور مرتب مقدار گلوکز خون اندازه‌گیری کنید.
هر چقدر بیشتر قند خون خود را اندازه بگیرید و بیشتر در مورد پاسخ بدن خود به انسولین و داروهاي مصرفي آگاهی داشته باشید، بهتر می‌توانید سلامت خود را حفظ کنید. توجه داشتن به نشانه‌ها و علائم افت قند خون (هیپوگلیسمی) یا قند خون بالا (هیپرگلیسمی) نیز می‌تواند به کنترل بیماری دیابت شما کمک کند. اگر هر یک از علائم مربوط به دیابت را احساس کردید، بلافاصله قند خون خود را اندازه بگیرید و اقدام مناسب را برای درمان دیابت انجام دهید.
رژیم درمانی دیابت
اگر شما به هر کدام از انواع بیماری دیابت مبتلا هستید، لازم است بدانید که نه تنها اینکه چه بخورید، بلکه اینکه چه زمانی و چگونه بخورید هم تحت عنوان رژیم غذایی دیابت برای سلامتی شما اهمیت بسیار زیادی دارد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله تغذیه و رژیم غذایی بیماران دیابتی مراجعه کنید.
فعالیت فیزیکی
تحرک و فعالیت فیزیکی یک بخش بسیار مهم از برنامه کنترل بیماری دیابت و پیشگیری از عوارض ناشی از آن از قبیل بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا را تشکیل می‌دهد.
راه‌های پیشگیری
برای پیشگیری از دیابت نوع 2 که رایج ترین نوع دیابت است ، انجام اصول پیشگیری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
مخصوصا اگر در شما عوامل بالابرنده خطر وجود داشته باشد، یعنی به طور مثال اگر اضافه وزن دارید و یا سابقه فامیلی از این بیماری دارید، پیشگیری اهمیت بیشتری پیدا می کند.
از صبحانه صرف نظر نکنید: بسیاری تصور می کنند که نخوردن صبحانه می تواند به آنها کمک کند تا از دیابت یا اضافه وزن جلوگیری کنند . ولی حقیقت این است ، به گزارش نیک صالحی کسانی که صبحانه های سبک می خورند 35 تا 50 درصد کمتر از کسانی که صبحانه نمی خورند مبتلا به دیابت می شوند. فقط باید از خوردن مقدار زیاد کربوهیدرات و غذاهای چرب در صبحانه اجتناب کنید.
میزان پروتئین را کاهش دهید: خوردن گوشت ، مرغ یا ماهی نباید زیاد باشد. از گوشت سرخ کرده پرهیز کنید. بیشتر مرغ ، ماهی یا بوقلمون و.. را کبابی مصرف کنید. گوشت را غذایی برای تفریح در نظر بگیرید،نه برای استفاده ی روزانه.مطالعه به روی 37000 هزار زن نشان می دهد خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در زنانی كه هر هفته حداقل 5 بار گوشت قرمز مصرف می كنند، 29 درصد بیشتر از زنانی است كه مصرف گوشت آنها كمتر از یك بار در هفته است.
سالاد زیاد بخورید: می توانید انواع مختلف سالاد را قبل از غذای اصلی بخورید. در رستوران نیز سالاد سفارش دهید. این کار به شماکمک خواهد کرد تا از خوردن غذاهای چرب و نامناسب بپرهیزید. خوردن سبزیجات با سس سركه فرانسوی،قبل از وعده غذای اصلی،به كنترل شدن میزان قند خون كمك شایانی می كند.
مرتب ورزش کنید: ورزش منظم بسیار مهم است اگر زیاد به باشگاه های ورزشی علاقه ندارید می توانید کلاس شنا بروید. هدف اصلی این است که بدن شما تحرک داشته باشد تا کالری بسوزانید. افرادی كه به طور منظم ورزش می كنند تا چهار ساعت در هفته یا تقریبا 35 دقیقه در روز تا 80 درصد كاهش می یابد،حتی اگر این افراد در نتیجه ی این ورزش هیچ وزنی كم نكنند.این الگوی كاهش میزان خطر،به همین صورت در مطالعات مختلف تكرار شده است.
هر روز مقدار زیادی آب بنوشید: بهترین روش نوشیدن آب کافی انتخاب یک بطری زیباست. بله می توانید بطری مورد علاقه خود را انتخاب کرده و چندین بار در روز با آن آب بخورید. بایدحداقل به میزان 8 لیوان در روز آب بنوشید.
مقدار زیادی میوه بخورید: میوه هایی نظیر سیب، پرتغال، هلو ، هندوانه و .. عالی خواهند بود.
رژیم غذایی خود را یادداشت کنید: می توانید لیست روزانه ی رژیم غذایی خود را بنویسید. این کار را یک هفته انجام دهید تا بدین صورت قادر به کنترل خود در زمان خوردن غذاهای پر کالری باشید. این کار مطمئنا باعث می شود بیشتر احساس مسئولیت کنید.
