اگر شما يا همسرتان از مشکل ناباروري در مردان رنج ميبريد، مسلماً براي درمان آن به دنبال يافتن راهکارهاي مؤثري هستيد که هر چه سريعتر به نتيجه برسد. پزشکان متخصص غدد توليد مثلي در کلينيک فوق تخصصي دکتر منشادي، بررسيهاي جامعي را در زمينه باروري مردان انجام ميدهند. اگر در رابطه با مشکل ناباروري خود نگراني داريد و يا از عارضه اختلال نعوظ رنج ميبريد، در کلينيک فوق تخصصي دکتر منشادي ميتوانيد راه حل مناسبي براي رفع مشکل خود پيدا کنيد.
شناسايي و تشخيص علل ناباروري مردان، مستلزم بررسيهاي دقيق بر روي مايع مني و نيز انجام معاينات فيزيکي ميباشد. اطلاعاتي که ما از طريق بررسي اسپرم و مايع مني به دست ميآوريم، ميتواند علت واقعي ناباروري شما را اعم از اينکه ناشي از تحرک ضعيف اسپرمها يا تعداد بسيار پايين آنها باشد، مشخص کند. پس از تشخيص علت ايجاد ناباروري، مناسبترين درمان با توجه به وضعيت فيزيکي و نتايج آزمايشهايتان به شما ارائه ميشود.
ناباروري و نازایی، به ناتواني در باردار شدن بعد از يک سال داشتن رابطه جنسي محافظتنشده اطلاق ميشود. در حدود يک سوم از موارد ناباروري مربوط به مردان و يک سوم موارد نازایی مربوط به زنان ميباشد. در ساير موارد هم ناباروري به دليل عوامل ناشناخته و يا در اثر مشکلات توأم هر دو جنس به وجود ميآيد.
مردان در صورتي نابارور محسوب ميشوند که يکي از مشکلات زير را داشته باشند:
- تعداد سلولهاي اسپرم بسيار کمي توليد کنند.
- سلولهاي اسپرم با کيفيت ضعيف توليد کنند.
- مشکلات مزمن در انزال داشته باشند.
علل ناباروري در مردان
ناباروری در مردان به خاطر مشکلاتی در سیستم تولید مثلی آنان به وجود میآید. بعضی از مهمترین مشکلاتی که میتواند باعث ناباروری در مردان شود، عبارت است از:
- در بدن یک مرد، اسپرم به مقدار بسیار کمی تولید میشود و یا اصلاً تولید نمیشود. این مشکل میتواند به خاطر مواجهه با سموم و تشعشعات مضر، مشکلات ژنتیکی، بروز عفونتهای سخت از جمله اوریون شدید در دوره نوجوانی یا بزرگسالی و سوء مصرف الکل یا مواد مخدر ایجاد شود.
- تولید اسپرمهای ناقص و ضعیفی که قبل از رسیدن به تخمک زنان از بین میروند و یا قادر به شنا کردن به سمت تخمک نیستند. این مشکل میتواند به خاطر اختلالات هورمونی ناشی از تشکیل تومور در غده هیپوفیز، بیماریهای مقاربتی، التهاب بیضهها و بعضی عوارض دیگر به وجود بیاید.
- اختلال نعوظ که در اثر آن، مردان قادر به حفظ حالت نعوظ در آلت تناسلی خود نیستند.
- مشکل در انزال که در اثر آن، مردان در رساندن اسپرم به آلت تناسلی زن مشکل دارند. انزال زودرس، یکی از حالات این عارضه است.
- کاهش طبیعی قدرت باروری که در اثر پیری و افزایش سن اتفاق میافتد.
عوامل خطرزا
عواملی که میتواند احتمال ابتلاء به ناباروری را افزایش دهد، شامل موارد زیر است:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی یا فلزات سنگین از قبیل سرب
- بیماریهای کبد
- مصرف نیکوتین و یا اعتیاد درازمدت به ماریجوآنا یا کوکائین، مصرف استروئیدها، تریاک و بعضی از داروهای خاص
- مواجهه رحم با ماده دی اتیل استیل بسترول (DES)
- شیمی درمانی
- سوء تغذیه
- قرار گرفتن بیضهها در معرض دمای بالا
- فیبروز کیستیک
- سندرم کلاین فلتر
- سندرم کارتاژنر
- دیابت
- آسیبهای نخاعی
- ام اس
- تومورهای مغزی و تومورهای غده هیپوفیز
- پرتو درمانی
- عفونتهای قدیمی از جمله بیماریهایی که از طریق جنسی منتقل میشوند، اوریون و پروستات
- نقایص مادرزادی در سیستم تولید مثلی مردانه از جمله ناهنجاری و عدم رشد بیضهها
- ارتباط بین چاقی و ناباروری
علائم و نشانههای ناباروری در مردان
مهمترین نشانه ناباروری در مردان آن است که یک زوج بعد از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده به مدت یک سال و به طور منظم، قادر به باردار شدن نباشند.
تشخیص
در جلسه مشاوره اولیه برای زوجین نابارور ابتدا هر یک از آنها به طور جداگانه از نظر مشکلات باروری مورد معاینه و ارزیابی قرار میگیرند. پزشک اطلاعاتی در مورد علائم ناباروری از شما میپرسد. علاوه بر آن، سوابق خانوادگی و پزشکی شما را نیز مرور میکند. این سوابق میتواند شامل هر نوع بیماری خطرناک یا معالجاتی که در گذشته انجام دادهاید، سابقه ابتلاء به بیماریهایی که از طریق جنسی منتقل میشوند و سابقه مصدومیت و آسیبدیدگیهای احتمالی به ویژه در ناحیه دستگاه تناسلی باشد. در این جلسه سؤالاتی در مورد عادات و سبک زندگی شما از جمله استفاده از دخانیات و الکل از شما پرسیده میشود. توجه داشته باشید که ناباروری مردان با ناتوانی جنسی تفاوت دارد و نباید آنها را یکسان دانست. در واقع، ناتوانی جنسی به ناتوانی در ایجاد و حفظ حالت نعوظ آلت تناسلی اطلاق میشود.
پزشک برای تشخیص ناباروری، یک معاینه فیزیکی هم بر روی شما انجام میدهد. در جریان این معاینه فیزیکی، پزشک بیشتر به دنبال یافتن اختلالات فیزیکی خاصی است که میتواند باعث ایجاد ناباروری شده باشد. این اختلالات ممکن است شامل واریکوسل (اتساع و تورم سیاهرگهای واقع در ناحیه بیضهها) یا ناهنجاری شکل بیضهها باشد. همچنین نحوه رویش و رشد موها در اطراف آلت تناسلی مورد بررسی قرار میگیرد و بررسیهایی هم بر روی غده پروستات انجام میشود.
آزمایش مایع منی
نمونهای از مایع منی باید به فاصله زمانی کوتاهی بعد از ساخته شدن و خروج آن (کمتر از چند ساعت) مورد آزمایش قرار گیرد. دقت کنید که لازم است حداقل 48 ساعت و حداکثر 5 روز قبل از آزمایش مایع منی از انزال آن جلوگیری کنید. در این آزمایش، جنبههای مختلفی از خصوصیات مایع منی مورد ارزیابی قرار میگیرد که بعضی از مهمترین آنها عبارت است از:
- حجم کل
- تعداد اسپرم موجود در آن
- میزان تحرک و سرعت اسپرمها
- مورفولوژی (شکل) اسپرمها
- سایر آزمایشهای مربوط به مایع منی
- اندازهگیری میزان فروکتوز در منی
- تعیین شدت آبکی بودن منی
- تعیین آنتیبادیهای اسپرم
- کشت مایع منی
- بررسی قدرت نفوذ اسپرم
- آزمایش نفوذ اسپرم در مخاط رحم
این آزمایش میزان توانایی اسپرم در نفوذ به درون مخاطی که به طور طبیعی در دهانه رحم زنان وجود دارد را اندازهگیری میکند. برای انجام این آزمایش، از مخاط دهانه رحم گاو برای شبیهسازی مخاط انسانی استفاده میشود.
آزمایش خون
آزمایش خون ممکن است برای تعیین میزان هورمونهای تولید مثلی مهم شما انجام شود. بعضی از مهمترین این هورمونها شامل هورمون محرک فولیکولها (FSH)، آندروژنها (تستوسترون)، هورمون جسم زرد (LH) و پرولاکتین میباشد.
آزمایش ژنتیک
اگر تعداد اسپرمهای شما خیلی کم باشد، ممکن است به خاطر ناهنجاریهای کروموزومی خاصی باشد که توانایی تولید اسپرم شما را تحت تأثیر قرار داده است. وجود این نوع ناهنجاریهای کروموزومی را میتوان با استفاده از یک آزمایش خون که در آزمایشگاههای مجهز و مخصوصی انجام میشود، تشخیص داد.
علاوه بر آن، چندین آزمایش ژنتیکی مخصوص دیگر هم وجود دارد که بسته به سوابق و نتایج آزمایشهای شما ممکن است برایتان توصیه شود.
آزمایشهای احتمالی دیگر
پزشک شما ممکن است در شرایط خاصی تشخیص دهد که لازم است آزمایشهای دیگری هم بر روی شما انجام شود. این آزمایشها میتواند شامل موارد زیر باشد:
- اولتراسوند – آزمایشی که در آن با استفاده از امواج صوتی، ساختارهای موجود در داخل بدن مورد ارزیابی قرار میگیرند.
- عکسبرداری اشعه ایکس – آزمایشی است که در آن با استفاده از پرتوهای اشعه ایکس از ساختارهای داخل بدن عکسبرداری میشود.
- نمونهبرداری از بیضه – نمونه کوچکی از بافت بیضه برای انجام آزمایش برداشته میشود.
- آزمایش بعد از نزدیکی – برای تعیین اینکه آیا اسپرم شما قادر به نفوذ به درون مخاط موجود در دهانه رحم همسرتان میباشد یا خیر.
درمان
درمان ناباروری مردان تا حد زیادی به عامل به وجود آورنده آن بستگی دارد. دقت کنید که درمان این عارضه میتواند هزینهبر و طولانی باشد. همچنین در اغلب موارد، هزینه این درمانها تحت پوشش بیمهها قرار نمیگیرد.
داروها
اگر ناباروری شما به دلیل اختلالات هورمونی باشد، ممکن است پزشک برای شما داروهای خاصی تجویز کند. برای مثال کلومیفن سیترات یک داروی ضد استروژن است که همراه با ویتامین E میتواند به افزایش تعداد اسپرمها و بهبود میزان تحرک آنها کمک کند.
جراحی
از عمل جراحی برای درمان بیماریهایی مانند وریکوسل که میتواند بر باروری مردان تأثیر بگذارد، استفاده میشود. البته درمان وریکوسل الزاماً باعث بازگشت قدرت باروری مردان نمیشود.
برای بازگرداندن عمل وازکتومی (بستن لوله مردان) نیز میتوان از عمل جراحی استفاده کرد، اما این برگشت باروری هم همیشه نمیتواند موفق باشد.
فناوریهای تولید مثل کمکی
فناوری تولید مثل کمکی شامل استفاده از اسپرم و تخمکهای انسان و یا جنینهای انسانی در آزمایشگاه برای کمک به لقاح و باروری میباشد. تخمک و اسپرم میتواند متعلق به شما و همسرتان باشد و یا به صورت اهدایی برای شما فراهم شود. تولید مثل کمکی شامل روشهای زیر است:
- تولید مایع منی مصنوعی – در این روش مایع منی جمعآوری شده و در آزمایشگاه اصلاحاتی بر روی آن انجام میشود، سپس آن را مستقیماً به دهانه رحم زن یا به داخل خود رحم تزریق میکنند.
- لقاح آزمایشگاهی (IVF) – در این روش، تخمک از بدن زن گرفته میشود و در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم مرد ترکیب میشود. سپس تخمک و اسپرم ترکیب شده و یا جنین 2 تا 3 روزه که در آزمایشگاه تولید شده است، در داخل رحم زن قرار داده میشود.
- انتقال گامت (گیفت) یا تخمک (زیفت) به داخل لوله رحم – در این روش، تخمک از بدن زن برداشته شده و در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم ترکیب میشود. سپس تخمک و اسپرم ترکیب شده و یا جنین 2 تا 3 روزه که در آزمایشگاه تولید شده است، در داخل لوله رحم قرار داده میشود.
- انتقال بلاستوسیست به داخل لوله رحم – در این روش هم تخمک از بدن زن گرفته میشود. سپس اسپرم به آن تزریقشده و اجازه داده میشود تا رشد کند و به مرحله بلاستوسیست (جنین 3 تا 5 روزه) برسد، سپس آن را در داخل رحم قرار میدهند.
- تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم – در این روش، یک اسپرم تکی به درون سیتوپلاسم تخمک تزریق میشود. جنین حاصل از این لقاح مصنوعی را میتوان به داخل رحم زن منتقل کرد و یا برای استفاده در آینده، آن را منجمد کرده و در خارج از رحم نگهداری کرد.
اصلاح سبک زندگی
تغییراتی که در جهت اصلاح سبک زندگی میتوان انجام داد، شامل موارد زیر است:
- تغییر زمان برقراری رابطه جنسی
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حد، از قبیل سونا و اتاقهای بخار
- خودداری از مصرف توتون، ماریجوآنا و مصرف بیش از حد الکل
- پوشیدن شورت و زیرشلواریهای گشاد
- نگه داشتن وزن در حد سالم و طبیعی
- کاهش استرس و فشار روحی
همچنین میتوانید با مشورت پزشک خود از مکملهای غذایی حاوی آنتی اکسیدان استفاده کنید.
پیشگیری از ناباروری
همیشه نمیتوان به طور موفقیتآمیزی از بروز ناباروری در مردان جلوگیری کرد، اما اقدامات زیر میتواند در این زمینه مؤثر باشد:
- خودداری از:
- مصرف توتون، تنباکو، ماریجوآنا، تریاک و سایر مخدرها و استروئیدهای آنابولیک
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر و فلزات سنگین
- مصرف بیش از حد الکل
- با استفاده از کاندوم در زمان نزدیکی میتوانید از خود در برابر ابتلاء به بیماریهایی که به طریق جنسی منتقل میشوند، محافظت کنید.
