کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی، یکی از معتبرترین کلینیکهای ارائه دهنده درمانهای مرتبط با مشکلات تیروئیدی کودکان است. برنامههای درمانی ما جزء بهترین فرایندهای درمانی کودکان در ایران محسوب میشود. در کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی برنامههای درمانی جامعی ارائه میشود، مانند: ارزیابی بالینی و درمان انواع بیماری تیروئید برای نوزادان، کودکان و نوجوانان، از جمله کم کاری تیروئید.
درمانها و مراقبتهای پیشرفته
در کنار آن که اختلالات تیروئید بهشدت میتواند بر سلامت و رشد کودکان اثر گذار باشد، اما درمانهای بسیار مؤثر نیز در دسترس میباشند. بسته به نیازهای خاص فرزند شما، ما با استفاده از منابع خارج از کلینیک، همکاری با متخصصین مربوطه، جراحان، غده شناسان و آسیب شناسان و غیره مراقبتهای ویژهای را برای شما فراهم میکنیم.
کم کاری تیروئید شایعترین نوع اختلال تیروئید در کودکان است. این حالت زمانی رخ میدهد که عملکرد غده تیروئید کاهش مییابد، بنابراین برای رفع نیاز بدن بهاندازه کافی هورمونهای تیروئیدی تولید نمیشود. عملکرد سالم تیروئید برای نوزادان و کودکان بسیار مهم است. هورمونهای تیروئیدی نقشه مهمی در رشد مغز و سلولهای بدن کودکان دارد. در صورت عدم درمان، تیروئید کم کار میتواند منجر به عقب افتادگی ذهنی و اختلال رشد کودکان شود. دو نوع کمکاری تیروئید در نوزادان و کودکان وجود دارد: کمکاری تیروئید مادرزادی، این نوع کم کاری از بدو تولد در نوزادان وجود دارد و دیگری کمکاری تیروئید اکتسابی، این نوع کم کاری معمولاً در اواخر کودکی و نوجوانی و بعد از تولد ایجاد میشود.
نوزادان با کم کاری مادرزادی تیروئید
کم کاری مادرزادی تیروئید به درمان بهخوبی پاسخ میدهد. اگر کم کاری تیروئید درمان نشود کودک در معرض خطر معلولیت ذهنی قرار میگیرد. هنگامی که کم کاری تیروئید نوزادان تشخیص داده شد و درمان گردید، در عرض چند هفته از تولد، رشد کودک بسیار طبیعی خواهد شد. برخی از کودکان هنوز مشکلاتی را در مدرسه و یا سخن گفتن تجربه خواهند کرد. مصرف منظم و روزانه دارو از هوش، رشد، هماهنگی و قلب کودک شما محافظت خواهد نمود.
علل کم کاری تیروئید در نوزادان
تعداد اندکی از نوزادان بدون غده تیروئید و یا تنها با بخشی از آن به دنیا میآیند. ممکن است کل تیروئید در نوزادان یا بخشی از آن در محلی اشتباه واقع شود. در برخی از نوزادان، سلولهای تیروئید و یا آنزیمهای آن بهدرستی کار نمیکنند. معمولاً آنچه باعث کم کاری مادرزادی میشود با آنچه باعث کمکاری اکتسابی میشود، متفاوت است.
- ساختار غده تیروئید
- عملکرد غده تیروئید
- مشکل در غده هیپوفیز
علائم کم کاری تیروئید در نوزادان
ممکن است برخی از علائم زیر در نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید ظاهر شود:
- زردی طولانی مدت (زرد پوست)
- گریههای خشن
- کاهش اشتها، تغذیه ضعیف
- یبوست
- برآمدگی ناف
- خواب آلوده بودن
- دست و پا نزدن فعال
- بزرگی غیرمعمول زبان
بهمحض اینکه چیزی مشکوک به نظر برسد (در آزمون غربالگری یا ایجاد علائم در کودک) پزشک اطفال باید خانواده کودک را برای انجام انواع آزمایش تیروئید به متخصص غدد کودکان ارجاع دهد. آزمایش دوم باید انجام شود. پس از آنکه هردو آزمایش مثبت بود، کم کاری تیروئید نوزاد تشخیص داده میشود. گاهی اوقات پس از تستهای غربالگری نیز ممکن است پزشک درخواست آزمایش کم کاری تیروئید دهد، زیرا در بعضی از مواقع این اختلال مدتی پس از تولد ایجاد میشود.
تشخیص بیماری در نوزادان
همه بیمارستانها موظف هستند برای غربالگری کم کاری تیروئید مادر زادی از کودک آزمایش خون بگیرند. معمولاً مقدار هورمون تحریککننده تیروئید خون اندازهگیری میشود. استفاده از هورمونهای جایگزین در هفتههای اول تولد، این امکان را برای یک نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید فراهم میکند تا بهطور عادی رشد کند و از آسیبهای مغزی و معلولیتهای ذهنی دور بماند. نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید میتوانند کاملاً طبیعی به نظر برسند، بنابراین آزمون غربالگری حیاتی است.
درمان نوزادان
متخصص غدد تجویز هورمونهای جایگزین تیروئید را آغاز میکند. گاهی اوقات علائم کم کاری تیروئید در کودک وجود ندارد، اما درمان بیماری تیروئید باید در هفتههای اول پس از تولد بیدرنگ شروع شود تا از معلولیتهای ذهنی و آسیبهای مغزی جلوگیری به عمل آید. در صورت عدم درمان، این بیماری باعث ضعیف شدن هماهنگی، لرزش و بیثباتی کودک میشود. دریافت میزان کافی هورمونهای تیروئید برای جلوگیری از تأخیر در یادگیری و رشد آهسته کودک بسیار مهم است.
- جایگزینی هورمونهای تیروئید: درمان معمولاً با تجویز یک عدد قرص لووتیروکسین بهصورت روزانه آغاز میشود. بهتر است هر روز در زمان مشخصی مصرف گردد. میتوان قرص را خرد و با مایعات مخلوط نمود، اما نباید با مواد حاوی سویا و یا آهن همزمان مصرف شود. همزمان با رشد کودک دوز دارو نیز افزایش مییابد. با بزرگتر شدن کودکان آنها قادر خواهند بود بهسادگی قرص را جویده و یا آن را ببلعند.
- آزمایش خون: یک نوزاد با کم کاری مادرزادی تیروئید در سال اول تولد خود باید هر دو تا سه ماه یک نوبت آزمایش تیروئید دهد.
کودکان و نوجوانان با کم کاری تیروئید
در کودکان و نوجوانان (نه نوزادان)، کم کاری تیروئید اغلب توسط التهاب غده تیروئید ایجاد میشود. غده ملتهب (تیروئیدیت) معمولاً توسط یک حمله خود ایمنی یا یک عفونت ویروسی ایجاد میشود.
علل کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان
کم کاری تیروئید ممکن است در هنگام تولد (مادرزادی) وجود داشته باشد و یا بعد از آن (اکتسابی) به وجود آید. استفاده از داروها در کودکی (دوز مناسب هورمون) مهم است چرا که از بروز مشکلات یادگیری جلوگیری به عمل آورده و امکان رشد فیزیکی طبیعی را برای کودک فراهم میکند. همچنین باعث میشود کودک احساس خوبی داشته باشد. گاهی اوقات، با توجه به قرار گرفتن نوزاد در رحم مادر و قرار گرفتن در معرض ید، کم کاری تیروئید نوزاد خفیف و موقت (گذرا) است. ولی در اغلب موارد، دارو باید در طول زندگی فرد استفاده گردد. در کودکان، معمولاً مشکل کم کاری به چگونگی عملکرد غده تیروئید و عدم تولید هورمونها بر میگردد.
علائم کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان
بارزترین علامت توقف رشد کودک است. بهندرت علائم دیگر توجه شما را جلب میکنند. بسته به سن کودک و میزان تولید هورمونهای تیروئید، علائم و نشانهها متفاوت است. آنها ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشند. ممکن است این علائم در اثر بیماریها و یا شرایط دیگر در کودک ظاهر شده باشند. این اختلال ممکن است برای سالها پیشرفت کند و تشخیص داده نشود.
مواردی که در کودکان باید به آن توجه کنید:
- کوتاه ماند قد، رشد آهسته، و یا توقف رشد
- تأخیر در رشد دندانها
- عدم تحمل سرما؛ اغلب از سرما شکایت میکنند
اثرات
کم کاری تیروئید میتواند بر رشد و بلوغ کودک اثر بگذارد. کودک بهآرامی رشد میکند و انرژی و اشتهای کمتری دارد. بر خلاف کم کاری مادرزادی، در کم کاری اکتسابی عملکرد ذهنی بهصورت دائم کاهش نمییابد. داشتن یک بیماری خود ایمن باعث میشود شانس کودک در مبتلا شدن به سایر بیماریهای خود ایمن افزایش یابد. در کودکان مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو، ما احتمال بیماریهای خود ایمن دیگر را نیز مانند آرتریت، دیابت نوع 1، نارسایی آدرنال و ویتیلیگو بررسی خواهیم کرد.
تشخیص
از آنجا که علائم و نشانهها میتواند بسیار خفیف باشد، متخصص غدد کودکان معاینه بسیار دقیقی از کودک به عمل خواهد آورد. پزشک، سابقه پزشکی، و آزمایشهای کودک را بررسی میکند و در صورت نیاز آزمایش خون مجددی را در خواست میدهد.
- بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک سابقه کودک و خانواده او را بهدقت بررسی میکند. آیا اعضای خانواده کودک مبتلا به بیماری خود ایمنی بودهاند؟ پزشک اطراف گردن کودک را لمس کرده و بهدقت، دقت غده تیروئید را چک میکند. بررسی میکند که آیا تورمی (توده یا گواتر) در غده تیروئید وجود دارد یا نه؟ همچنین وجود ندول یا گره تیروئید نیز بررسی میشود. علائم و نشانهها است که میتواند به بیماریهای تیروئید مربوط باشد بهدقت ارزیابی میگردد.
- آزمایش خون: ما سطوح هورمونهای تیروئید از طریق دریافت نمونه خون اندازه گیری خواهیم نمود. دانستن مقدار هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) و T4 آزاد (تیروکسین آزاد) در خون مهم است. آزمایش آنتیبادیهای ضد تیروئید نیز اغلب مفید میباشد.
درمان
برای مدیریت کم کاری تیروئید، پزشک بهصورت روزانه دارو تجویز میکند. درمان جایگزین کردن تیروکسین (T4) میباشد، هورمونی که دیگر بدن تولید نمیکند. پزشک بهدقت دوز مورد نیاز را تنظیم میکند. و در طول زندگی فرد بهصورت منظم دوز مورد نیاز ارزیابی میشود.
- ابتدا در صورت نیاز، درمان با آستروئیدها
- جایگزین کردن هورمونهای تیروئید
کودکان هم جنس، سن و وزن، به دوزهای متفاوتی از دارو نیازمند هستند. ما سطح مورد نیاز دارو را برای کودک تعیین میکنیم. این دوز با افزایش قد و وزن کودک نیاز به تغییر دارد. دریافت دوز مناسب دارو علائم و نشانههای بیماری را از بین میبرد؛ سرعت رشد کودک را به حالت عادی باز میگرداند. و سطح خونی هورمون تحریک کننده تیروئید را در محدوده طبیعی نگه میدارد. دریافت اندازه کافی هورمونهای جایگزین برای جلوگیری از اختلال در یادگیری و رشد آهسته مهم است. دریافت دارو بهصورت روزانه باید کنترل شود. برخلاف مبتلایان به پرکاری تیروئید، این بیماران باید از رژیم غذایی برای تیروئید کم کار پیروی کنند و از مصرف زیاد مواد غذایی گواتروژن پرهیز کنند و سبزیجات را به صورت پخته مصرف نمایند. مواد غذایی گواتروژن دار شامل انواع کلم، شلغم، روغن گلزا (کانولا) ، بادام زمینی، ارزن و سویا است. (سویا میتواند مانع جذب کافی داروهای تیروئید شود. بنابراین باید در مصرف آن احتیاط کرد.)
