یکی از تخصص‌های ما در کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی درمان بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید است. ما زمانی را به شنیدن صحبت‌های شما در مورد وضعیت سلامتی‌تان اختصاص می‌دهیم، سپس بسته به نیازهای شخصی شما توصیه‌های درمانی خاصی را پیشنهاد می‌کنیم. ما به بیمارانی که در حال حاضر داروهای تیروئیدی تجویزشده توسط پزشکان دیگر را مصرف می‌کنند، اهمیت می‌دهیم و سعی می‌کنیم برای بیمارانی که به دنبال یک درمان طبیعی کامل‌تری هستند، روش‌های درمانی طبیعی جایگزین را پیشنهاد کنیم.
تمام بیماران تیروئیدی ما به دقت تحت کنترل هستند و مقدار تیروئید موردنیاز آن‌ها بسته به علائم و نتایج آزمایش‌شان تنظیم می‌شود. اطمینان از اینکه بیماران ما در محدوده بی‌خطری هستند برای ما بسیار مهم است.
کم کاری تیروئید مشکلی است که در آن غده تیروئید کم کار یا غیرفعال است. این بیماری می‌تواند باعث علائم جدی شود و روی افراد بالای 60 سال تأثیرات زیادی بگذارد، البته هرکسی می‌تواند این بیماری را تجربه کند و از آن تأثیرات بدی بپذیرد. این بیماری بیشتر در زنان نسبت به مردان دیده می‌شود. اغلب علائم کم‌کاری تیروئید از این بیماری خبر نمی‌دهند، زیرا این علائم می‌توانند نشان‌دهنده‌ی بسیاری از بیماری‌های دیگر و یا نشانه‌ی روند پیری باشند. به طور کلی کم کاری تیروئید از طریق مطالعه تاریخچه پزشکی فرد و آزمایش خون وی قابل‌تشخیص است.
فهرست مطالب
علل شایع
کم کاری تیروئید اغلب از یک بیماری زمینه‌ای تیروئیدی (کم‌کاری تیروئید اولیه) ناشی می‌شود و از مشکل در تولید TSH (کم کاری تیروئید ثانویه) نیست. شایع‌ترین علل کم‌کاری تیروئید اولیه عبارتند از:
تیروئیدیت خود ایمن
تیروئیدیت خود ایمن به نام تیروئیدیت هاشیموتو یا تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز شناخته شده است و شایع‌ترین دلیل کم کاری تیروئید در مناطقی است که افراد در رژیم غذایی خود به اندازه کافی یُد مصرف نمی‌کنند.
تیروئیدکتومی
برداشتن کامل تیروئید باعث کم کاری تیروئید می‌شود مگر اینکه بیمار بعد از عمل هورمون‌های تیروئیدی جایگزین را مصرف کند.
فرسایش RAI
روش درمانی یُد رادیواکتیو (RAI درمانی) برای تخریب بافت تیروئید استفاده می‌شود. هرچه مقدار آن بالاتر باشد، احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید بیشتر است. با این حال حتی مقدارهای کوچک‌تر در یک دوره‌ی زمانی طولانی‌تر نیز می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید شود.
دریافت یُد به صورت غیرطبیعی
دریافت یُد به صورت غیرطبیعی می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید شود. قسمت اصلی ساختار غده تیروئید یُد است، بنابراین نبود یُد کافی در رژیم غذایی می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود.
داروها
داروهای ضد تیروئید (متیمازول، پروپیل تیواوراسیل و…) طوری ساخته شده‌اند که منجر به کم کاری تیروئید شوند و معمولاً این داروی تیروئید تنها در درمان پُرکاری تیروئید استفاده می‌شوند.
پرتودرمانی خارجی
پرتودرمانی خارجی اغلب در درمان سرطان سر و گردن و لنفوما (غده مرکب از بافت لنفاوی) استفاده می‌شود (برای سرطان تیروئید هرگز استفاده نمی‌شود). این عامل یکی از علل کمتر شایع برای کم کاری تیروئید است.
علائم شایع کم کاری تیروئید
راه انتخاب درمان مناسب برای کم کاری تیروئید، تشخیص درست علائم آن است. زیرا این علائم تا حدی خفیف هستند و می‌توانند به عوامل زیادی نسبت داده شوند. این بسیار مهم و ضروری است که شما بدانید این علائم چیست و بنابراین بتوانید در مورد این علائم هوشیار باشید.
- خستگی: بسیاری از افرادی که کم کاری تیروئید دارند، خستگی شدید و تنبلی را گزارش داده‌اند.
- افسردگی: افرادی که کم کاری تیروئید دارند به سادگی و به اندازه‌ی قبل که هنوز تیروئید آن‌ها درست کار می‌کرد از زندگی روزمره خود شاد نمی‌شوند.
- افزایش وزن: غده تیروئید تأثیر مستقیمی بر چگونگی کار متابولیسم بدن دارد. به همین دلیل یک تیروئید کم کار می‌تواند باعث مشکل افزایش وزن شود.
- احساس سرما: احساس سرما حتی در زمانی که درجه حرارت بدن طبیعی است می‌تواند نشان کم‌کاری تیروئید باشد.
- یبوست: یبوستی که پیش از این سابقه نداشته و یا به علت تغییرات در رژیم غذایی است، می‌تواند یک نشانه برای کم کاری تیروئید باشد.
- پوست و موی خشک: پوست و موی خشک بخشی از فرایند پیری نیست و ممکن است به دلیل مشکلات غده تیروئید باشد.
تشخیص
تشخیص کم کاری تیروئید از طریق شرح حال دقیق بیمار و معاینه فیزیکی وی حاصل می‌شود. شرح حال روی عوامل خطری که قبلاً ذکر شد مانند تاریخچه شخصی یا خانوادگی بیماری‌های خود ایمنی، سابقه شخصی پرتودرمانی سر و گردن و یک توضیح از جزئیات داروهای مصرفی (ازجمله داروهای بدون نسخه و مکمل) متمرکز شده است. معاینه فیزیکی معمولاً سرنخی از وجود این بیماری به دست نمی‌دهد، مگر در مواردی که کم کاری تیروئید قابل‌توجه و طولانی‌مدت است. سنجش سطح TSH بهترین آزمایش برای تشخیص کم‌کاری تیروئید است. در بیشتر بیماران، وجود سطح بالای TSH کم کاری تیروئید را تأیید می‌کند. به طور معمول سطح آزاد T4 پایین است.
پیامدهای درازمدت کم کاری تیروئید
افرادی که با لووتیروکسین درمان شده‌اند، یک زندگی عادی دارند. یکی از شایع‌ترین مشکلات درازمدت این است که مصرف منظم قرص‌ها خیلی راحت فراموش می‌شود. جعبه‌های مخصوص قرص و روش‌های شمارش قرص گاهی اوقات برای حل این مشکل مفید هستند. از آنجایی که بیماران مقدار ثابتی از لووتیروکسین را مصرف می‌کنند، انجام یک آزمایش خون تیروئید به طور سالانه توصیه می‌شود.
احتیاج به لووتیروکسین اغلب در مراحل اولیه حاملگی افزایش می‌یابد. زنان مبتلا به کم کاری تیروئید که قصد حامله شدن دارند یا حامله هستند باید آزمایش خون تیروئید بدهند و در حین حاملگی نظارت منظمی روی تیروئیدشان داشته باشند زیرا ممکن است مقدار لووتیروکسین موردنیاز آن‌ها افزایش یابد. مقدار لووتیروکسین موردنیاز در افراد مسن‌تر ممکن است کاهش یابد زیرا با گذشت سن احتیاجات فرد افت می‌کند.
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی (که در معاینات بالینی غیرقابل تشخیص است)، ممکن است مصرف لووتیروکسین به صورت گزینه‌ای به آن‌ها توصیه شود. در غیر این صورت آن‌ها باید سالانه یک آزمایش خون تیروئید انجام دهند. افرادی که سیگار می‌کشند و در خطر ابتلا به کم کاری تیروئید هستند (برای مثال افرادی که سابقه خانوادگی قوی، پادتن‌های تیروئیدی مثبت یا کم کاری تیروئید تحت بالینی دارند) ممکن است با ترک سیگار خطر ابتلا به کم کاری تیروئید را کاهش دهند.
درمان کم کاری تیروئید
درمان استاندارد کم‌کاری تیروئید شامل استفاده روزانه از هورمون‌های مصنوعی لووتیروکسین (لووتیروئید، سینتیروئید و…) است. این داروی خوراکی سطوح کافی هورمون را بازیابی و علائم و نشانههای کم کاری تیروئید را معکوس می‌کند.
یک تا دو هفته بعد از شروع درمان، متوجه خواهید شد که احساس خستگی کمتری می‌کنید. داروها نیز به تدریج سطح کلسترول را که توسط بیماری بالا رفته بود کاهش می‌دهند و ممکن است هرگونه افزایش وزن را به حالت طبیعی برگردانند. درمان با لووتیروکسین معمولاً به صورت مادام‌العمر است، اما به دلیل تغییر در مقدار لووتیروکسین موردنیاز، پزشک احتمالاً هرسال سطح TSH بیمار را بررسی می‌کند.
تعیین مقدار مناسب لووتیروکسین
مقادیر بیش از حد هورمون می‌تواند باعث عوارض جانبی ازجمله موارد زیر شود:
- افزایش اشتها
- بی‌خوابی
- تپش قلب
- لرزش
اگر مبتلا به بیماری شریان اکلیلی یا کم‌کاری شدید تیروئید هستید، پزشک شما ممکن است درمان را با مقدار کمی دارو شروع کند و به تدریج مقدار آن را افزایش دهد.
اگر لووتیروکسین در مقدار مناسب استفاده شود، درعمل هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارد و قیمت آن نسبتاً ارزان است. وقتی احساس بهتر بودن کردید، مقدار مصرف دارو را بالا و پایین نکنید و یا مصرف آن را قطع نکنید. اگر این کار را بکنید، علائم کم کاری تیروئید به تدریج باز خواهد گشت.
جذب مناسب لووتیروکسین
داروهای خاص، مکمل‌ها و حتی برخی از غذاها ممکن است روی توانایی شما در جذب لووتیروکسین اثر بگذارد. در صورت مصرف مقدار زیادی از محصولات سویا، داشتن یک رژیم غذایی برای کم کاری تیروئید با فیبر بالا و یا مصرف داروهای خاص که در زیر آمده، آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- مکمل‌های آهن یا مولتی ویتامین‌هایی که حاوی آهن هستند
- کلستیرامین
- هیدروکسید آلومینیوم که در برخی آنتی اسیدها یافت می‌شود
- مکمل‌های کلسیم
اگر شما کم کاری تیروئید بالینی دارید، با پزشک خود در مورد درمان صحبت کنید. برای یک افزایش نسبتاً خفیف در TSH، احتمالاً لازم نیست که هورمون تیروئید مصرف کنید و درمان حتی ممکن است مضر باشد. از سوی دیگر برای یک سطح TSH بالا، مصرف هورمون‌های تیروئید ممکن است سطح کلسترول را بهبود بخشد، توانایی پمپاژ قلب را افزایش دهد و درنتیجه سطح انرژی شما را بهبود بخشد.
داروی جایگزین
اگرچه اکثر پزشکان تیروکسین مصنوعی را تجویز می‌کنند، بااین حال عصاره‌های طبیعی حاوی هورمون تیروئید که از غده تیروئید حیوانات بدست آمده، در دسترس هستند. این محصولات حاوی تیروکسین و ترییدوتیرونین (هورمونی که توسط غده تیروئید ترشح می‌شود) هستند. داروهای مصنوعی تنها حاوی تیروکسین هستند. ترییدوتیرونین که بدن شما به آن نیاز دارد از تیروکسین مشتق شده است.
عصاره‌ها تنها با نسخه در دسترس هستند و نباید با کنسانتره‌های غده‌ای که در فروشگاه‌های مواد غذایی فروخته می‌شود، اشتباه گرفته شود. این محصولات توسط سازمان غذا و دارو کنترل نشده است و قدرت درمان و میزان خالص بودن آن‌ها تضمین شده نیست.
