یکی از وظایف روزانه ما در کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی، کنترل و درمان عارضه‌های تیروئید مانند کم‌کاری تیروئید، پرکاری تیروئید، ندول تیروئید، گواتر، سرطان تیروئید و کم‌کاری مادرزادی تیروئید و کم‌کاری تیروئید نوجوانان است.
غده تیروئید بخشی از سیستم اندوکرین بوده و مسئول تولید هورمون‌های تیروئید و آزاد کردن آن‌ها در جریان خون است.
غده تیروئید کجا قرار دارد؟
غده تیروئید جلوی گردن و درست زیر سیبک گلو قرار دارد. این غده به شکل یک پروانه بوده و شامل دو قطعه است که در دو طرف نای قرار دارند. غده تیروئید در حالت نرمال معمولاً از بیرون قابل رؤیت نبوده و با فشار دادن انگشت روی گردن قابل لمس نیست.
وظیفه غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که نرخ متابولیک بدن و همچنین عملکرد قلب و دستگاه هاضمه، کنترل عضلانی، رشد مغز و قابلیت ترمیم و حفظ استخوان‌ها را تنظیم می‌کنند. تصحیح عملکرد اندام‌های مختلف توسط غده تیروئید به دریافت ید کافی توسط این غده، که از طریق خوراکی بدست می‌آید، بستگی دارد.
آزادسازی هورمون‌های تیروئید از سوی غده تیروئید توسط هورمون آزادسازی تیروتروفین (TRH) که به وسیله هیپوتالاموس در مغز تولید می‌شود و همچنین توسط هورمون محرک تیروئید (TSH) که به وسیله غده هیپوفیز تولید می‌شود، کنترل می‌گردد. این روند بخشی از یک حلقه بازخورد به نام محور هیپوتالامیک-هیپوفیزی- تیروئیدی است.
غده تیروئید چه هورمون‌هایی تولید می‌کند؟
غده تیروئید تیروکسین (T4)، که یک پروهورمون نسبتاً غیرفعال بوده، و همچنین هورمون فعال تری‌یدوتیرونین (T3) تولید می‌کند، که مقدار آن کمتر از هورمون اول است. در مجموع به T3 و T4، هورمون‌های تیروئید گفته می‌شود. 20% از تری‌یدوتیرونین بدن توسط غده تیروئید تولید می‌شود؛ 80% دیگر آن حاصل تیروکسین تبدیل شده توسط اندام‌هایی مثل کبد و کلیه‌ها است.
غده تیروئید، همچنین از سلول‌هایی به نام سلول‌های C، کالسیتونین تولید می‌کند. کالسیتونین در تنظیم سطح کلسیم بدن نقش داشته، اما نحوه عملکرد دقیق آن در بدن انسان همچنان ناشناخته است.
غده تیروئید دچار چه مشکلاتی می‌شود؟
- غده تیروئید ممکن است پرکار یا کم‌کار شود. این حالت، در موارد نادری مادرزادی بوده، اما در اکثر موارد در مراحل بعدی زندگی بروز می‌کند. کم‌کاری تیروئید اغلب با بزرگ شدن غده تیروئید همراه است که به آن گواتر گفته می‌شود.
- تیروتوکسیکوز وضعیتی است که در آن مقدار بیش از حدی از هورمون تیروئید وارد جریان خون می‌شود. این عارضه می‌تواند به دلیل پرکاری تیروئیدِ ناشی از بیماری گریوز، التهاب تیروئید یا وجود یک تومور خوش‌خیم تیروئید، بروز کند. علائم تیروتوکسیکوز عبارتند از عدم تحمل گرما، کاهش وزن، افزایش اشتها، افزایش دفع مدفوع، بی‌نظمی عادات ماهانه، سریع و نامنظم شدن ضربان قلب، تپش قلب، خستگی، تحریک‌پذیری، رعشه، ریزش مو و منقبض شدن پلک‌ها که منجر به حالت «زل‌زدگی» می‌شود.
کم‌کاری تیروئید
بیماری کم‌کاری تیروئید به وضعیتی گفته می‌شود که در آن غده تیروئید قادر نیست به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید کند. کم‌کاری خفیف تیروئید نیز عارضه‌ای است که در آن میزان هورمون تیروئید در خون در یک سطح طبیعی است اما غده تیروئید برای حفظ این سطح باید خیلی سخت‌تر از حالت عادی کار کند. مبتلایان به کم‌کاری خفیف تیروئید علائمی ندارند، اما بخش زیادی از این افراد در آینده به کم‌کاری تیروئید دچار می‌شوند.
پرکاری تیروئید
هورمون‌های تولید شده توسط غده تیروئید نرخ متابولیک بدن، عملکرد قلب و دستگاه هاضمه، کنترل عضلانی، رشد مغز و قابلیت ترمیم و حفظ استخوان‌ها را تنظیم می‌کنند. پرکاری تیروئید زمانی بروز می‌کند که غده تیروئید بیش از حد فعال شده و بیش از اندازه هورمون تیروئید تولید می‌کند. این وضعیت باعث علائمی مانند خستگی، افزایش تعریق و کاهش وزن می‌شود.
گواتر
غده تیروئید به شکل یک پروانه بوده و در ناحیه گلو قرار دارد. معمولاً، در حالت عادی، این غده از بیرون قابل تشخیص نبوده و با فشار دادن انگشت روی گلو قابل لمس نیست. هرگونه افزایش اندازه غده تیروئید گواتر نامیده می‌شود.
گواتر می‌تواند ناشی از بزرگ شدن تمامی غده تیروئید (موسوم به گواتر صاف) یا بخشی از آن (موسوم به گواتر ندولر یا کیستیک) باشد. سطح هورمون تیروئید بسیاری از مبتلایان به گواتر طبیعی است، اما در برخی موارد مبتلایان به این بیماری دچار کم‌کاری یا پرکاری تیروئید هستند.
بیماری گریوز
بیماری گریوز نام بیماری خود ایمنی تیروئید است. در این بیماری، اتوآنتی‌بادی‌هایی که باعث پرکاری غده تیروئید می‌شوند، آن را تحریک می‌کنند، که در نتیجه تولید هورمون تیروئید افزایش می‌یابد. رابرت گریوز پزشکی بود که اولین بار این بیماری را تشریح کرد، که به همین دلیل به آن بیماری گریوز گفته می‌شود. این بیماری شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
بیماری هاشیموتو
بیماری هاشیموتو، عارضه‌ای است که در آن سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند. در ادامه، غده تیروئید به خاطر التهاب ناشی از حمله آنتی‌بادی‌ها آسیب دیده و در نتیجه تا حدودی ورم می‌کند. به علاوه، این بیماری باعث اختلال در عملکرد تیروئید و کم‌کاری آن (و در نتیجه پایین آمدن سطح هورمون‌های تیروئید) می‌شود.
سرطان تیروئید
گاهی اوقات روی سطح غده تیروئید توده‌های (ندول‌های) سرطانی ظاهر می‌شود. این توده‌ها حاصل رشد بیش‌ازاندازه سلول‌ها بوده و معمولاً خوش‌خیم هستند. البته، گاهی اوقات این توده‌ها متشکل از سلول‌هایی هستند که بدون محدودیت به رشد خود ادامه داده و در نهایت ساختارهای مجاور تیروئید را تحت فشار قرار داده یا به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند. این سلول‌ها به عنوان سلول‌های سرطانی و ندول‌ها (توده‌ها) نیز به عنوان سرطان تیروئید شناخته می‌شوند.
گاهی اوقات سرطان از سایر بخش‌های بدن به تیروئید سرایت می‌کند و در برخی موارد هم سرطان غدد لنفاوی، موسوم به لنفوم، در تیروئید رشد کرده و باعث سرطانی شدن آن می‌شود. سرطان‌های تیروئید دارای سه نوع اصلی هستند: فولیکولی، پاپیلاری و مدولاری.
سرطان مدولاری تیروئید
سرطان مدولاری تیروئید نوع نادری از سرطان تیروئید است. عبارت مدولاری به نوع سلول‌های موجود در غده تیروئید اشاره دارد که تحت تأثیر سرطان قرار می‌گیرند. اکثر مبتلایان به سرطان مدولاری تیروئید (حدود 80%) هیچگونه سابقه خانواده در این زمینه ندارند؛ اما 20% باقیمانده، این سرطان را از یکی والدینشان به ارث می‌برند (موسوم به نوع «خانوادگی»). سرطان مدولاری تیروئید خانوادگی به عنوان یک خصوصیت ژنتیکی غالب به ارث می‌رسد، به این معنی که یک بیمار دارای ژن سرطان مدولاری تیروئید به احتمال 50% آن را به فرزندانش انتقال می‌دهد.
نوع ارثی سرطان مدولاری تیروئید با سه عارضه مرتبط است: ﻧﺌﻮﭘﻼزي اﻧﺪوﻛﺮﻳﻦ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ نوع 2A و ﻧﺌﻮﭘﻼزي اﻧﺪوﻛﺮﻳﻦ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ نوع 2 Bو سرطان مدولاری تیروئید خانوادگی.
ندول تیروئید سمی
وجود یک ندول تیروئید سمی باعث پرکاری تیروئید می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که یک ندول (توده) روی غده تیروئید رشد کرده و باعث بزرگ شدن آن و در نتیجه افزایش بیش از حد تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود. اگر افزایش تولید هورمون ناشی از وجود تنها یک ندول در غده تیروئید باشد، به آن ادنوم سمی گفته می‌شود. اما به حالتی که در آن تعداد زیادی ندول باعث پرکاری تیروئید شود، گواتر مولتی‌ندولر سمی گفته می‌شود.
کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی، تمامی تجهیزات آزمایش و درمان مشکلات تیروئید را یکجا دارا است. در صورت داشتن هرگونه عارضه تیروئیدی به ما مراجعه کنید. ما در زمینه تشخیص تمامی عارضه‌های تیروئید تخصص داشته و بهترین برنامه درمانی را برایتان فراهم می‌کنیم.
عملکرد ما در زمینه درمان بیماری تیروئید، منحصربفرد است. ما معتقدیم درمان بیمار و علائم او باید در کنار ارزیابی تمامی داده‌های آزمایشگاهی مربوطه انجام شود. ما از بهترین آزمایشگاه، متناسب با شرایط و نیازهای بیمارانمان استفاده کرده، و همیشه در تشخیص زود هنگام علائم متعدد پرکاری و کم‌کاری تیروئید یا توده‌های آن موفق عمل می‌کنیم.
