تستوسترون به طور معمول هورمون جنسی مردانه در نظر گرفته می شود اما همانطور که مردان به مقدار کمی استروژن در سیستم بدنی خود احتیاج دارند، زنان نیز در بدن خود به مقداری تستوسترون نیاز دارند. در واقع سطح تستوسترون یک زن فقط 10٪ با سطح تستوسترون یک مرد متفاوت است. مانند آندروپاز در مردان، تستوسترون نیز در دوران یائسگی برای زنان همراه با استروژن و پروژسترون که می تواند باعث عدم تعادل هورمون شود، کاهش می یابد.
بالا رفتن هورمون مرادانه در زنان علت‌های مختلف دارد و این مشکل می‌تواند بر خلق و خوی آنها، فیزیک بدن و دوران یائستگی آنها تاثیر بگذارد. بنابراین با بررسی زودهنگام علائم بالا رفتن هورمون مردانه در زنان، می‌توان میزان این هورمون را کنترل کرد و به حد نرمال آن رساند. تشخیص و درمان زودهنگام از بسیاری از عوارض بالا رفتن هورمون مردانه تستوسترون جلوگیری می‌کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان بالا رفتن هورمون مردانه در زنان و یا رزرو نوبت در مطب دکتر حسین دهقان منشادی می‌توانید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۲۲۸۷۷۷۹۶ – ۰۲۱۲۲۸۹۴۱۰۸ تماس حاصل فرمایید.
سطح نرمال تستوسترون در زنان
|
سن خانم ها (سال) |
سطح نرمال تستوسترون (ng / dL) |
|
10–11 |
< 7–44 |
|
12–16 |
< 7–75 |
|
17–18 |
20–75 |
|
19+ |
8–60 |
زنان به طور معمول میزان تستوسترون کمتری نسبت به مردان ترشح می کنند. سطح طبیعی تستوسترون برای یک زن از 15-70 نانوگرم در دسی لیتر (ng / dL) می باشد، در حالی که به طور معمول برای مردان از 280-1100 نانوگرم در دسی لیتر (ng / dL) است. سطح هورمون ها در بدن از یک روز تا روز بعد و همچنین در طول روز متفاوت است.
تستوسترون برای یک زن چه کاری انجام می دهد؟
مقادیر کمی تستوسترون معمولاً از تخمدان ها و غدد فوق کلیوی در جریان خون زن آزاد می شود. تستوسترون به زنان کمک می کند تا توده استخوانی خود را حفظ کنند، سلول های خونی جدید تولید کند، میل جنسی را حفظ کرده و مود و حالات را تنظیم کند. اثر ترکیبی تستوسترون و استروژن به رشد، ترمیم و نگهداری بافت های تولید مثل زنان کمک می کند.
علت بالا رفتن هورمون مردانه (تستوسترون) در زنان چیست؟
در بیشتر موارد، سطح بالای تستوسترون در زنان معمولاً به دلیل یک بیماری پزشکی زمینه ای مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا هایپرپلازی (افزایش ناهنجار یاخته های بافت یا افزایش تعداد سلول ها) مادرزادی آدرنال است.
در برخی موارد، تعدادی از شرایط معمول بین جنسیتی می تواند دلیل این امر واقع شود، در این حالت فرد دارای تغییرات جنسی کروموزومی، هورمونی یا فیزیولوژیکی بوده که در تعریف معمول زن یا مرد نمی گنجد. در موارد بسیار شدید، سطح بالای تستوسترون در زنان می تواند نشانه ای از بیماری پزشکی شدیدتر باشد که در آن ممکن است تومورهایی در تخمدان ها یا غدد فوق کلیوی وجود داشته باشد.
شرایط مختلفی وجود دارد که باعث نوسان در سطح هورمون های یک زن می شود. برخی از دلایل اصلی افزایش سطح تستوسترون در زنان، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH)، مشکلات تیروئید و مقاومت به انسولین است.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
PCOS یک بیماری غدد درون ریز بوده که 1نفر از هر 10 زن در سراسر جهان را مبتلا می کند. PCOS در چرخه قاعدگی تداخل ایجاد می کند و بارداری را دشوار می گرداند. علت اصلی PCOS به طور قطعی شناخته نشده است، اما بیشتر زنان مبتلا به PCOS علائمی مشابه سایر علائم تستوسترون بالا دارند. به نظر می رسد ژنتیک و انسولین اضافی از عوامل موثر در PCOS هستند. علاوه بر این، PCOS با مقادیر کم HDL (یعنی کلسترول خوب)، مقاومت به انسولین، افزایش تری گلیسیرید، LDL بالا (یعنی کلسترول بد)، چاقی و فشار خون بالا همراه است. خوشبختانه انواع روش های درمانی برای درمان کیست تخمدان وجود دارد.
موارد زیر برخی از علائم رایج PCOS است:
- موهای زائد یا کم پشت بدن
- تخمدان های بزرگ شده (که فولیکول ایجاد می کند، اما به طور منظم تخمک آزاد نمی کند)
- بی نظمی، کوتاه بودن یا طول کشیدن قاعدگی
- چاقی
- آکنه
- تنه سیب شکل
هیرسوتیسم
هیرسوتیسم در زنان با رشد موهای ناخواسته تعریف می شود (رشد غیرطبیعی مو یا نابجارویی مو در زنان). علائم هیرسوتیسم شامل رشد موهای مردانه تیره بوده که معمولاً در قفسه سینه، پشت یا صورت رشد می کند.
در موارد تستوسترون فوق العاده بالا در زنان، علائم نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اندازه پستان کاهش یافته
- طاس شدن
- بزرگ شدن کلیتوریس (عضو نعوظی موجود در دستگاه تناسلی زن)
- آکنه
- عضلات حجیم
- بم شدن صدا
هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH)
CAH گروهی از اختلالات ارثی مرتبط با غدد فوق کلیوی است که هورمون های کورتیزول و آلدوسترون را تولید می کند. این هورمون ها به تنظیم متابولیسم بدن و فشار خون کمک می کنند. غدد فوق کلیه نیز هورمون های جنسی مردانه DHEA و تستوسترون ترشح می کنند.
زنان مبتلا به CAH فاقد آنزیم مورد نیاز برای تنظیم ترشح این هورمون ها هستند، بنابراین کورتیزول کم و تستوسترون زیادی تولید می کنند. CAH می تواند خفیف (CAH غیر کلاسیک) یا شدید (CAH کلاسیک) باشد.
علائم CAH مشابه سایر موارد با سطح تستوسترون بالا در زنان است:
- بم شدن صدا
- بزرگ شدن کلیتوریس
- آکنه
- ظهور زودرس موهای شرمگاهی
- موهای زائد صورت و بدن
- پریودهای نامنظم و بسیار کم
- توقف رشد در بزرگسالی، اما رشد سریع در دوران کودکی
مشکلات تیروئید
غده تیروئید در طیف وسیعی از عملکردهای بدن مانند متابولیسم و تولید و غلظت هورمون ها در بدن نقش دارد. مطالعات، ارتباط غیر مستقیم بین کم کاری تیروئید (شرایط بیماری کم کاری تیروئید) و سطح تستوسترون را تأیید کرده اند. کم کاری تیروئید می تواند باعث کاهش تولید گلوبولین متصل به هورمون جنسی (SHBG) گردد، که برای تعادل هورمون های جنسی در خون یک فرد اساسی است. اگر سطح SHBG خیلی پایین بیاید، ممکن است سطح تستوسترون افزایش یافته و علائم مرتبط با آن به دنبالش ایجاد شود.
مقاومت به انسولین
مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می افتد که بدن نتواند هورمون انسولین را تشخیص دهد که این امر متعاقباً سطح قند خون را افزایش می دهد. سپس انسولین در جریان خون استفاده نشده و باعث تولید تستوسترون در تخمدان های زن می شود.
علائم بالا رفتن هورمون مردانه در زنان
علائم بالای تستوسترون در زنان عبارتند از:
- آکنه
- موهای زائد صورت، سینه، کمر یا سایر قسمت های بدن
- کم پشتی موها
- پریودهای نامنظم
- نوسانات خلقی
- بزرگ شدن کلیتوریس
- افزایش توده عضلانی
- کاهش اندازه پستان ها
- از دست دادن میل جنسی
- بم شدن صدا
در موارد شدید، سطح بالای تستوسترون در زنان می تواند منجر به چاقی و ناباروری شود.
توجه به این نکته مهم بوده که تشخیص عدم تعادل هورمون ها همیشه برپایه اطلاعات کامل و مطلق نیست، بنابراین اگر سطح تستوسترون بالایی در بدن دارید می توانید یکی از این علائم را تجربه کرده، یا هیچ یک از آنها نداشته و یا حتی ترکیبی از همه این علائم را تجربه کنید. اگر این علائم را دارید، احتمالاً نشانه خوبی برای عدم تعادل هورمون است و باید با متخصصی که در حیطه عدم تعادل هورمون تخصص دارد صحبت کنید.
چگونه تستوسترون بالا تشخیص داده می شود؟
بالا رفتن هورمون مردانه در زنان ممکن است توسط آزمایش خون تشخیص داده شود. احتمال دارد پزشک متخصص بعد از معاینه بدنی به داشتن سطح تستوسترون بالا شما مشکوک باشد.
معاینات فیزیکی
در طی معاینه فیزیکی، پزشک شما را بر اساس علائمی مانند موی بدن، موی صورت و آکنه معاینه می کند. همچنین ممکن است پزشک متخصص در رابطه با چرخه قاعدگی، میل جنسی و تغییرات خلقی سوالاتی از شما بپرسد. اگر پزشک شما به PCOS مشکوک است، ممکن است ناحیه لگن شما را بصورت بصری و دستی معاینه کند تا هر گونه ناهنجاری را تشخیص دهد.
آزمایش خون
اگر علائم شما نشان دهنده سطح بالای تستوسترون باشد، پزشک ممکن است یک آزمایش نمونه خون برای بررسی سطح هورمون تان را تجویز کند. به طور معمول، این آزمایش صبح هنگام، بخاطر بالا بودن سطح تستوسترون انجام می شود.همچنین ممکن است از سطح گلوکز و کلسترول شما نیزآزمایش گرفته شود. اگر به PCOS مبتلا هستید یا قاعدگی شما به دلیل تمرینات ورزشی بیش از حد یا بی اشتهایی عصبی قطع شده است، این آزمایشات ممکن است برای وضعیت سلامتی شما حیاتی باشد.
سونوگرافی
در صورت مشکوک بودن به PCOS، ممکن است پزشک تست سونوگرافی را برای بررسی تخمدان و رحم توصیه کند.
چگونه می شود تستوسترون را در زنان کاهش داد
قبل از شروع هر درمانی برای کاهش تستوسترون، فرد ابتدا باید با پزشک خود مشورت کند. درمان توصیه شده معمولاً به علت اصلی سطح بالای تستوسترون بستگی دارد. به طور معمول، پزشک متخصص، تغییر در سبک زندگی، از جمله تغییر در رژیم غذایی را برای نتایج پایدارتر توصیه می کند. همچنین ممکن است متخصص برای کنترل علائم، مانند موهای زائد یا آکنه، دارو یا درمان را توصیه کند.
مصرف دارو
درمان های پزشکی معمولاً به علت و منشا تولید بیش از حد تستوسترون بستگی دارد و ممکن است شامل جراحی، داروهای ضد بارداری خوراکی یا ترکیبی از آنتی آندروژن (آندروژن – هورمون های جنسی که باعث ایجاد صفات ثانویه جنسی درمرد مثل ریش و صدا می شوند) یا سایر درمان های هورمونی دیگر باشد.
بالا رفتن هورمون مردانه در زنان معمولاً با موارد زیر قابل درمان است:
- افلورنیتین (Eflornithine)، کرم اعمال شده به پوست که باعث کاهش رشد موهای صورت می شود.
- گلوکوکورتیکواستروئیدها، هورمون های استروئیدی که التهاب را کاهش می دهد.
- متفورمین (Metformin)، داروی دیابت نوع 2
- پروژستین (Progestin)، هورمونی که ممکن است قاعدگی را تنظیم کرده و باروری را بهبود بخشد.
- اسپیرونولاکتون (Spironolactone)، دارویی ادرارآور که سطح آب و نمک را تنظیم کرده و رشد بیش از حد مو را کند می کند.
داروهای خوراکی پیشگیری از بارداری نیز گاهی اوقات برای درمان و جلوگیری از تولید تستوسترون اضافی تجویز می شود. بهترین داروهای خوراکی پیشگیری از بارداری برای تستوسترون بالا و هیرسوتیسم، مواردی است که دوزهای کمی نورژستیمیت (norgestimate)، دزوژسترل (desogestrel) و ژستودن (gestodene) دارند.
داروهای خوراکی پیشگیری از بارداری ممکن است برای زنانی که قصد باردار شدن دارند ایده آل نباشد، بنابراین حتما برنامه ریزی های بارداری خود را با پزشک در میان بگذارید تا بتوانند یک دوره درمانی مناسب را تعیین کند.
تغییر سبک زندگی
تغییراتی در سبک زندگی وجود داشته که ثابت کرده است به جای کنترل ساده علائم، کیفیت زندگی زنان مبتلا به تستوسترون بالا را به طرز چشمگیری بهبود می بخشد.
- دستیابی به وزن سالم و حفظ آن ممکن است به مدیریت علائم عدم تعادل هورمونی کمک کند. کاهش حتی 5 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند سطح تستوسترون را کاهش داده، علائم PCOS را بهبود بخشد و حتی به جلوگیری از عوارض مرتبط با ناباروری کمک کند.
- سطح بالای تستوسترون در زنان ممکن است باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم، از موهای زائد صورت گرفته تا چالش ها و مشکلات ناباروری گردد. بیشتر علائم، اگر نه همه شان، معمولاً نتیجه یک بیماری پزشکی زمینه ای است. به طور کلی، درمان اختلالات زمینه ای می تواند علائم مرتبط با این اختلال را کاهش داده و کیفیت کلی زندگی فرد را بهبود بخشد.
اگر فکر می کنید که درحال تجربه علائم اختلال تستوسترون بالا هستید، باید با پزشک متخصص خود مشورت کنید تا علت آن مشخص شده و درمان مناسب با شرایط خود را شروع کنید.
