عوارض دیابت بارداری بر جنین و مادر: بزرگی جنین و خطر زردی نوزاد

بهمن 9, 1402

[vc_row][vc_column width=”1/1″][vc_column_text]

در زمان بارداری، تغییرات هورمونی می‌‌تواند باعث بالا رفتن سطح قند خون شود. دیابت دوران بارداری احتمال عوارض بارداری را افزایش می‌دهد. پس از تشخیص دیابت شما، پزشک یا ماما از شما خواهند خواست تا در مابقی دوران بارداری خود به دقت مراقب سلامتی کودک خود باشید. دیابت بارداری همانطور که از نامش پیداست در زمان بارداری ایجاد می‌شود. همچون سایر انواع دیابت، دیابت بارداری نیز بر نحوه مصرف قند (گلوکز) توسط سلول‌های شما تأثیر می‌گذارد. دیابت بارداری باعث بالا رفتن میزان قند خون شده و می‌تواند بر بارداری و سلامت کودک نیز اثر بگذارد. هر نوعی از عوارض بارداری نگران کننده است ولی می‌خواهیم خبر خوبی را به شما بدهیم. اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری به سلامت دوران بارداری را سپری کرده و نوزادان سالمی را به دنیا خواهند آورد. آنچه اهمیت دارد، دریافت درمان مناسب دارد.

[/vc_column_text][vc_accordion disable_keyboard=”” style=”style1″][vc_accordion_tab title=”چرا درمان و کنترل دیابت بارداری حتی بعد از زایمان هم حائز اهمیت است؟”][vc_column_text]

زنان باردار می‌توانند با مصرف غذاهای سالم و در صورت لزوم مصرف دارو، دیابت بارداری خود را کنترل کنند. کنترل کردن قند خون می‌تواند باعث پیشگیری از زایمان دشوار شده و شما و نوزادتان را سلامت نگاه دارد. در دیابت بارداری، معمولاً سطح قند خون بعد از زایمان، به میزان طبیعی خود باز خواهد گشت. ولی اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید، مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 نیز می‌باشید. شما می‌توانید با همکاری تیم مراقبت‌های بهداشتی خودتان سطح قند خون خود را کنترل کرده و آن را مدیریت کنید.

[/vc_column_text][/vc_accordion_tab][vc_accordion_tab title=”ارتباط با ما”][vc_column_text]

لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره‌های ۰۲۱۲۲۸۷۷۷۹۶ - ۰۲۱۲۲۸۹۴۱۰۸ تماس حاصل فرمایید.

[/vc_column_text][/vc_accordion_tab][/vc_accordion][vc_column_text]

دیابت در دوران بارداری

دو نوع دیابت می‌تواند در دوران بارداری شکل بگیرد:

دیابت بارداری: این اصطلاح برای مادرانی اطلاق می‌شود که پیش از بارداری مبتلا به دیابت نبوده‌اند ولی بخاطر تغییرات هورمونی دوران بارداری نسبت به انسولین مقاوم می‌شود.
دیابت پیش از بارداری: این اصطلاح برای زنانی به کار می‌رود که پیش از بارداری دیابت مرتبط با انسولین دارند و سپس باردار می‌شوند.

در هر دو نوع دیابت، ممکن است عوارضی برای نوزاد پیش بیاید. باید کنترل زیادی روی قندخون در دوران بارداری داشته باشید.

علل دیابت بارداری چیست؟

جنین از ذخائر جفت، آب و مواد مغذی خود را دریافت می‌کند. ضمناً جفت هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که تداوم بارداری میسر شود. برخی از این هورمون‌ها (استروزن، کورتیزول و لاکتوژن) می‌تواند انسولین را مهار کند. این اتفاق معمولاً در هفته 20 الی 24 بارداری شروع می‌شود. با رشد جفت، میزان بیشتری از این هورمون‌ها تولید می‌شود و همینطور مقاومت بدن در برابر انسولین نیز افزایش می‌یابد. به طور طبیعی، لوزالمعده می‌تواند انسولین بیشتری تولید کند تا بر مقاومت بدن در برابر انسولین غلبه کند، ولی هنگامی که تولید انسولین برای غلبه بر تأثیر هورمون‌های جفت کافی نباشد، دیابت بارداری رخ می‌دهد. همچنین ممکن است بارداری باعث تغییر در نیاز به انسولین در زنانی شود که پیش از بارداری به دیابت مبتلا بوده‌اند. مادران مقاوم در برابر انسولین احتمالاً با پیشرفت بارداری به انسولین بیشتری نیاز دارند.

چرا دیابت در دوران بارداری نگران کننده است؟

مقدار اضافی گلوکز خون در دوران بارداری به جنین منتقل می‌شود. انتقال این مقدار اضافی به نوزاد، باعث ترشح شدن مقادیر زیادی از انسولین در بدن نوزاد می‌شود که منجر به افزایش بافت و انباشتگی چربی در بدن او خواهد شد. نوزاد یک مادر دیابتی معمولاً بزرگتر از آن چیزی است که نسبت به سن بارداری از او انتظار می‌رود. امکان دارد نوزاد یک مادر دیابتی بیشتر در معرض خطرات جدی در حین بارداری و پس از زایمان باشد. مشکلات حین بارداری عبارتند از: افزایش خطر نقائص مادرزادی و مرده‌زایی. ضمناً باعث افزایش خطر نقائص مادرزادی از جمله مشکلاتی در تکامل قلب، مغز، طناب نخاعی، مجاری ادراری و سیستم معدی روده‌ای می‌شود. برخلاف دیابت وابسته به انسولین، دیابت بارداری معمولاً باعث نقائص مادرزادی نخواهد شد. زنانی مبتلا به دیابت بارداری میزان قند خون نرمالی در سه ماهه بحرانی اول بارداری دارند که در این دوره اندام کودک شکل می‌گیرد. نوزاد تازه به دنیا آمده از یک مادر دیابتی ممکن است مبتلا به یک یا چند مورد از بیماری‌های زیر شود:

کمی قند خون: هیپوگلیسمی اصطلاحی است که برای توصیف وضعیت کمی قند خون در نوزاد بلافاصله بعد از زایمان استفاده می‌شود. این مشکل در صورتی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون مادر دائماً بالا باشد، در نتیجه سطح انسولین در گردش خون کودک نیز بالا می‌رود. پس از زایمان همچنان سطح انسولین خون کودک بالاست ولی دیگر قند خون بالای مادر وجود ندارد، به همین خاطر سطح قند خون نوزاد تازه متولد شده بسیار کم می‌شود. سطح قند خون کودک پس از زایمان بررسی می‌شود و در صورت کم بودن بیش از حد سطح آن، شاید لازم باشد به نوزاد تزریق وریدی گلوکز انجام شود.
ماكروزومی: ماکروزومی به معنای بزرگتر بودن نوزاد بیش از اندازه طبیعی است. تمام مواد مغذی جنین مستقیماً از خون مادر دریافت می‌شود. اگر خون مادر گلوکز زیادی داشته باشد، لوزالمعده جنین میزان بالای قند خون را متوجه شده و در تلاش برای استفاده از این گلوکز انسولین بیشتری تولید می‌کند. جنین گلوکز زیادی را به چربی تبدیل می‌کند. حتی هنگامی که مادر مبتلا به دیابت بارداری است، جنین می‌تواند تمام انسولین مورد نیاز خود را تولید کند. ترکیب سطح بالای قند خون مادر و سطح انسولین بالای خون جنین منجر به انباشتگی زیاد چربی می‌شود که منجر به رشد بیش از اندازه جنین خواهد شد.
آسیب‌ به نوزاد حین زایمان: آسیب‌های وارده به نوزاد حین زایمان می‌تواند به علت اندازه بزرگ نوزاد و دشواری زایمان باشد.
ناراحتی تنفسی (دشواری در تنفس): انسولین بیش از حد در خون نوزاد بخاطر دیابت می‌تواند باعث به تعویق افتادن تولید سورفکتانت شود، این ماده برای بلوغ ریه‌های نوزاد لازم است.

نحوه درمان دیابت بارداری

در صورت ابتلا به دیابت بارداری شما باید سطح قند خون خود را تحت کنترل داشته و دائماً مراقب آن باشید تا از سلامت خود و نوزادتان محافظت کنید. برای رسیدن به این هدف باید تغییراتی را در سبک زندگی خود ایجاد کنید.

مدیریت رژیم غذایی

ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا به یک متخصص رژیم غذایی مراجعه کنید و یک رژیم غذایی مناسب که بتوانید اجرا کنید دریافت نمایید. این رژیم غذایی باید به گونه‌ای باشد که دیابت حاملگی شما را در نظر داشته ولی با این وجود کالری مورد نیاز و مواد مغذی کودک در حال رشد را نیز تأمین کند. متخصص رژیم غذایی نیاز کل کالری روزانه شما را طبق قند و وزنتان تعیین خواهد کرد. حدود 2200 تا 2500 کالری در روز نیاز متوسط یک زن با وزن متوسط است. در صورت داشتن اضافه وزن شاید نیاز باشد تا مصرف کالری دریافتی روزانه خود را تا 1800 کالری در روز کاهش دهید. متخصص تغذیه می‌تواند به شما نحوه متعادل کردن رژیم غذایی را توضیح دهد. وی احتمالاً به شما توصیه کند تا:

10 تا 20 درصد از کالری خود را از منابع پروتئینی همچون گوشت، پنیر، تخم مرغ، غذاهای دریایی و سبزیجات دریافت کنید.
کمتر از 30 درصد از نیاز کالری خود را از چربی‌ها دریافت کنید.
کمتر از 10 درصد از نیاز کالری خود را از چربی‌های اشباع دریافت کنید.
40 درصد باقیمانده نیاز کالری خود را، با اندک مقداری کم و بیش، از کربوهیدرات‌هایی همچون نان، غلات صبحانه، ماکارونی، برنج، میوه و سبزیجات تأمین کنید.

بیشتر به تمرینات بدنی بپردازید

احتمالاً پزشک به شما توصیه کنید تا بیشتر از میزان معمول ورزش کنید در صورتی که برای شما و کودک ضرری نداشته باشد. سعی کنید برخی از حرکات ورزشی ملایم تا متوسط را برای 15 دقیقه یا نیم ساعت در اکثر روزهای هفته انجام دهید. این کار به بدن کمک می‌کند تا بهتر از انسولین استفاده کنید و این کار به کنترل میزان قند خون کمک می‌کند. به توصیه‌های پزشک خود در مورد میزان ورزش مناسب برای شما توجه کنید.

سطح قند خون خود را آزمایش کنید

مطمئن شوید که با اعمال تغییرات در رژیم غذایی و ورزش بیشتر سطح قند خون در تحت کنترل دارید. به طور منظم قند خون خود را آزمایش کنید، پیش از وعده‌های غذایی و یک تا دو ساعت پس از آن.

از دارو استفاده کنید

اگر علی‌رغم اعمال این تغییرات سطح قند خون شما بالا باقی ماند، شاید قرص‌های دیابت بتواند سطح قند خون شما را پایین آورده و از کودک شما محافظت کند. اگر مصرف این قرص‌ها کفایت نکرد، اقدام بعدی احتمالاً تزریق انسولین خواهد بود.

رشد کودک خود را به صورت نمودار ترسیم کنید

بسته به اثربخشی اقدامات کنترلی شما برای دیابت و نحوه پیشرفت بارداری شما، پزشک ممکن است اندازه کودک را دقیق‌تر تحت نظر بگیرد، مخصوصاً در هفته‌ها یا ماه‌های آخر پیش از وقت زایمان. در صورت رشد بی‌‌رویه کودک، شاید پزشک بخواهد آزمایش فراصوت انجام دهید. اگرچه اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری، می‌توانند به صورت طبیعی از طریق واژن زایمان کنند، ولی برخی پزشکان ترجیح می‌دهند کودک را زودتر از تاریخ زایمان و به صورت سزارین به دنیا بیاورند. به همین خاطر در صورت بزرگ بودن بیش از حد کودک، ممکن است پزشک به شما جراحی سزارین را پیشنهاد کند. پس از زایمان، پزشک میزان قند خون کودک را اندازه‌گیری می‌کند تا از بازگشت میزان آن به حد طبیعی مطمئن شود. قند خود شما نیز باید 6 هفته پس از زایمان مجدداً اندازه گیری شده و بعد از آن به صورت سالانه قند خونتان را اندازه‌گیری خواهند کرد.

درمان برای مادران دیابتی و نوزادان

درمان کودک متولد شده از مادر دیابتی در اغلب اوقات به کنترل دیابت در آخرین مقطع بارداری و در حین زایمان بستگی دارد. درمان خاص دیابت توسط پزشک کودک شما و بسته به عوامل زیر تعیین می‌شود:

سن بارداری کودک، سلامت عمومی او و سابقه پزشکی شما
شدت بیماری
تحمل کودک نسبت به برخی داروها، اقدامات یا تراپی‌های خاص
انتظارات نسبت به دوره بیماری
ایده یا ترجیح شما

درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

نظارت بر سطح قند خون: نمونه خون از پاشنه پا، بازو یا از طریق کاتتر نافی گرفته می‌شود (کاتتر لوله‌ای است که در بند ناف کودک قرار داده می‌شود).
رساندن فوری گلوکز به کودک: این کار می‌تواند به سادگی دادن آب قند به عنوان تغذیه اولیه کودک باشد. یا ممکن است کودک نیاز به تزریق وریدی گلوکز داشته باشد. سطح قند خون کودک پس از درمان به دقت اندازه‌گیری می‌شود تا هیپوگلیسمی کودک دوباره عود نکند.
معاینه هیپوکلسمی (سطح پایین کلسیم)
رساندن اکسیژن یا استفاده از دستگاه تنفس (در صورت وجود ناراحتی تنفسی)
مراقبت‌های پس از زایمان برای نظارت بر آسیب‌‌های وارده به نوزاد حین زایمان
مراقبت‌های پس از زایمان برای نظارت بر نقائص مادرزادی

پیشگیری از بیماری‌های کودک متولد شده از مادر دیابتی

هنگامی که مادر به دیابت در دوران بارداری مبتلاست، مراقبت‌های پیش از زایمان برای حصول نتیجه‌ای سالم بسیار ضروی است. مدیریت دقیق رژیم غذایی، نظارت بر قند خون و درمان با انسولین می‌تواند در کنترل کردن میزان قند خون مادر و کاهش خطرات برای کودک وی موثر باشد.

سوالات رایج

دیابت بارداری چه زمانی از بین می‌رود؟

ممکن است چند هفته از زایمان کودک بگذرد تا دیابت بارداری از بین برود. برای اطمینان از برطرف شدن دیابت، احتمالاً پزشک برای شما آزمایشات خون را تجویز خواهد کرد تا یک یا دو ماه پس از زایمان انجام دهید. اگرچه دیابت حاملگی پس از زایمان از بین می‌رود ولی با بارداری مجدد، دیابت بارداری نیز مجدداً برخواهد گشت. ضمناً دیابت بارداری می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را در مراحل بعدی زندگی برای شما افزایش دهد