در کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی برنامه‌های ویژه درمانی برای مقابله با پیش دیابت تدارک دیده شده است. این کلینیک با استفاده از تخصص‌های چند رشته‌ای به مدیریت بیماران مبتلا به پیش دیابت و عوارض مربوط به آن می‌پردازد.
این برنامه‌های درمانی شامل:
- پیشگیری و بررسی علل پیش دیابت و عوارض مرتبط با آن است، که با افزایش سن شیوع آن در جامع در حال افزایش است.
- کاهش خطر و درمان حملات قلبی، نارسایی کلیه، مشکلات گردش خون و نگرانی‌های دیگر.
پیش دیابت زمانی رخ می‌دهد که قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد، اما میزان آن به‌قدری بالا نیست که جزء علائم دیابت محسوب شود. باگذشت زمان، پیش دیابت می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد، همچنین خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را نیز افزایش می‌دهد. متأسفانه، پیش دیابت علائم زیاد بارزی ندارد، بنابراین بسیاری از مردم ممکن است بدون آنکه اطلاعی داشته باشند، به این بیماری مبتلا باشند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
با افزایش سن، به‌طور فزاینده افراد دچار اضافه وزن و بی‌تحرکی می‌شوند، در نتیجه پیش دیابت در افراد بزرگ‌سال شروع به گسترش می‌کند. برخی از افراد جوان نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.
عوامل خطر متداول عبارت‌اند از:
- چاق بودن یا اضافه وزن
- نداشتن فعالیت بدنی کافی
- سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
- 45 سالگی یا بیشتر
- نژاد خانواده‌های آفریقایی-آمریکایی، لاتین / اسپانیایی یا آمریکایی‌های بومی
- دیابت بارداری
- تولد نوزاد با وزنی بیش از 4 کیلوگرم
علتها و دلایل بروز پیش دیابت
انسولین هورمونی پروتئینی است که سطح قند خون بدن را تنظیم می‌کند. در پیش دیابت – همانند دیابت نوع 2 – بدن فرد نمی‌تواند به‌طور مؤثر از انسولین استفاده نماید. این به این معنی است که سطح گلوکز (قند) خون افزایش یافته و سلول‌های بدن قادر نیستند از آن به‌عنوان منبع انرژی استفاده نمایند.
تشخیص پیش دیابت
متأسفانه، علائم پیش دیابت زیاد مشهود نمی‌باشد. تنها راه برای آگاهی از این بیماری آزمایش خون است. سه آزمایش خون می‌تواند در تشخیص این بیماری استفاده شود:
- تست قند خون ناشتا (FBG) – خون پس از یک نخوردن غذا برای حداقل 8 ساعت آزمایش می‌شود.
- تست تحمل گلوکز خوراکی (OGT) – پس از 8 ساعت ناشتا بودن خون آزمایش شده، سپس یک محلول قندی به بیمار داده می‌شود و 2 ساعت بعد مجدداً خون آزمایش می‌گردد.
- انجام تست هموگلوبین گلیکوزیله (HbaA1c)- نوعی آزمایش خون است که سطح متوسط قند خون برای مدت سه ماه، برآورد می‌کند.
چرا باید پیش دیابت را جدی گرفت؟
هر ساله یک نفر از ۱۰ نفر مبتلا به پیش دیابت، دچار دیابت نوع ۲ می‌شود، بدون آنکه از شرایط خود آگاهی داشته باشد. زیرا که پیش دیابت علائم واضحی ندارد. اگر دیابت درمان نشود می‌تواند منجر به نارسایی کلیه‌ها، آسیب‌های عصبی، بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی و حتی نابینایی شود. حتی با اندک افزایشی در مقدار قند خون در پیش دیابتی می‌تواند، خطر ابتلا به این بیماری‌های قلبی عروقی و سکته مغزی را افزایش دهد.
درمان و مدیریت پیش دیابت
اهداف درمان
هدف اصلی مدیریت و کنترل پیش دیابتی، متعادل کردن سطح قند خون و جلوگیری یا به تأخیر انداختن دیابت و عوارض قلبی عروقی همراه آن است. مدیریت بیماری‌های رایج همراه پیش دیابتی ضروری می‌باشد، از جمله: چاقی، فشار خون بالا، چربی خون، بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری مزمن کلیوی.
درمان با کمک دارو
برای بیمارانی که پس از 3 تا 6 ماه با تغییر سبک زندگی بهبود پیدا نمی‌کنند، ممکن است مداخله دارویی لازم باشد.
داروهای ضد قند خون
- متفورمین. نشان داده شده است که متفورمین اثرات مفیدی بر سندرم متابولیک دارد، از جمله: کاهش خفیف تا متوسط وزن، بهبود چربی خون و بهبود فیبرینولیز (تجزیه لخته‌های خونی).
- آکاربوز (Acarbose). در مطالعه‌ای نشان داده شد که آکاربوز می‌تواند بیماری‌های قلب عروقی را کاهش دهد. همچنین نشان داده شد آکاربوز می‌تواند روند تبدیل بیش دیابتی به دیابت را کند نماید.
- تیازولیدین دیون‌ها (Thiazolidinediones). نشان داده شده است رزیگلیتازون (rosiglitazone) و پیوگلیتازون (pioglitazone) در جلوگیری از دیابت نوع 2 به ترتیب 60٪ و 72٪، مؤثر می‌باشد.
- گیرنده آگونیست GLP-1. نشان داده شده است پپتید شبه گلوکاگون 1 (GLP-1) به‌منظور کاهش وزن و بهبود تحمل گلوکز در افراد مبتلا به چاقی و دیابت مفید می‌باشد.
- انسولین گلارژین
درمان با کمک تغییر سبک زندگی
بهترین شیوه درمانی برای مدیریت پیش دیابتی تغییر سبک زندگی می‌باشد. تغییر سبک زندگی می‌تواند شامل موارد زیر باشد: اصلاح تغذیه (کاهش و اصلاح مصرف کالری‌ها، کاهش و اصلاح مصرف چربی‌های هیدروژنه یا اشباع، به‌منظور رسیدن به وزن ایدئال در افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی می‌باشند.)، فعالیت بدنی مناسب، اجتناب از مصرف توتون و تنباکو، خواب کافی و باکیفیت، محدود کردن مصرف الکل و کاهش استرس.
از آنجایی که تغییر سبک زندگی ممکن است دشوار باشد، راهکارهای زیر احتمال موفقیت شما را افزایش می‌دهد:
- خود نظارتی بیمار
- تعیین هدف‌های واقعی و گام به گام
- کنترل محرک‌ها
- راهبردهای شناختی
- حمایت‌های اجتماعی
- تقویت انگیزه
تغذیه درمانی
اصلاح الگوی تغذیه از جنبه‌های مهم مدیریت سبک زندگی است که باید با هر بیمار مبتلا به پیش دیابت مورد توجه قرار دهد. توصیه‌ها باید متناسب با نیازهای شخص باشد. در صورت امکان باید بیمار توسط یک متخصص تغذیه و یا یک پزشک مجرب ارزیابی و تحت آموزش قرار بگیرد.
توصیه‌های کلیدی اصلاح الگوی تغذیه شامل موارد زیر است:
- ثبات و کنترل مصرف روزانه کربوهیدرات‌ها
- محدودیت غذاهای حاوی ساکارز و یا غذاهایی که شاخص قند خون بالای دارند
- مصرف کافی پروتئین
- مدیریت وزن
فعالیت‌های بدنی
یک برنامه منظم با شدت متوسط برای ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در روز، حداقل پنج روز در هفته توصیه می‌شود. نکات کلیدی در خصوص انجام فعالیت‌های بدنی شامل موارد زیر است:
- بیماران باید ابتدا در خصوص منع انجام فعالیت‌ها و یا محدودیت آن‌ها ارزیابی شوند.
- برنامه ورزشی هر بیمار باید بر اساس اهداف و محدودیت‌های او تنظیم شود.
- هرگونه فعالیت فیزیکی جدید باید به‌آرامی شروع شده و به‌تدریج افزایش یابد.
کاهش وزن
تمام بیماران باید اطلاعات لازم را در خصوص حفظ وزن ایده‌آل خود به دست آورند. توصیه می‌شود شاخص توده بدنی یا (BMI) بین 18.5 الی 24.9 کیلوگرم بر متر مربع حفظ شود. توصیه‌ها باید بر اساس شرایط پزشکی، سبک زندگی و رفتارهای شخصی بیمار ارائه شوند.
