آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتریال (بافتی که به طور طبیعی در داخل حفره رحم رشد می‌کند) در خارج از حفره رحم یافت شود. دکتر منشادی راه‌های درمان این بیماری را به شما پیشنهاد می‌دهد. گزینه‌های درمانی برای بیماری آندومتریوز در درجه اول با توجه به علائم بیمار و اینکه آیا بیمار می‌خواهد در آینده بچه‌دار شود یا خیر، ارائه داده می‌شود.
به طور معمول رحم با بافتی که به آن غشاء داخلی رحم (آندومتریوم) می‌گویند، پوشانده شده است. این بافت هر ماه رشد می‌کند و ضخیم می‌شود تا برای حامله شدن آماده شود. هورمون‌های تولیدشده توسط تخمدان‌ها این فرایند ماهانه را کنترل می‌کنند. اگر فرد حامله نشود، این بافت شکسته می‌شود و بدن را ترک می‌کند که این ترک کردن در غالب جریان قاعدگی اتفاق می‌افتد.
آندومتریوز چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
در صورتی که بافت آندومتریال در جایی بیرون از رحم مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، مثانه، روده یا مقعد و یا در بافت پوشاننده لگن رشد کند بیماری آندومتریوز رخ می‌دهد. هر ماه هورمون‌ها به بافت جابجاشده (که ایمپلنت نامیده می‌شود) پیام می‌دهند که بشکند؛ اما خون و بافت هیچ راهی برای ترک بدن ندارند. در این حالت بافت همبند زخم و کیست‌ها (کیسه‌هایی که اغلب پر از خون کهنه هستند) می‌توانند تشکیل شوند. گاهی اوقات کیست‌های بزرگ می‌شکنند و باز می‌شوند. آندومتریوز می‌تواند باعث درد مزمن و ناباروری شود.
چرا آندومتریوز یک مشکل جدی است؟
آندومتریوز یک بیماری شایع در زنان است که می‌تواند باعث درد ناتوان‌کننده‌ی لگن شود که این درد منجر به سخت بودن رابطه جنسی و ناباروری می‌شود. بنابراین آندومتریوز می‌تواند عواقب عاطفی و کاربردی قابل‌توجهی داشته باشد.
چه چیزی باعث آندومتریوز می‌شود؟
علت دقیق این بیماری ناشناخته است. یک علت احتمالی آن، فرایندی است که به آن برگشت خون قاعدگی می‌گویند. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که خون قاعدگی به جای بیرون رفتن از بدن از طریق لوله‌های فالوپ به لگن جریان یابد و سپس این بافتی که از رحم بوده در لگن می‌ماند و رشد می‌کند. یکی دیگر از علل ممکن، به ارث بردن یک ژن است که خطر ابتلا به آندومتریوز را افزایش می‌دهد.
زنانی که یکی از شرایط زیر را داشته باشند، احتمال ابتلا آنان به آندومتریوز بیشتر است:
- مادر، خواهر یا دخترشان به این بیماری مبتلا باشند.
- بیماری داشته باشند که از جریان طبیعی خون قاعدگی جلوگیری کند.
- دوره قاعدگی کمتر از 27 روز که این قاعدگی بیشتر از 8 روز طول بکشد.
زنانی که هرگز زایمان نکرده‌اند نیز در خطر ابتلای بالاتری هستند.
علائم آندومتریوز چیست؟
اکثر اوقات اولین نشانه آندومتریوز ناباروری است. با این حال روش‌های درمانی می‌تواند به این زنان کمک کند که باردار شوند.
برخی زنان به هیچ وجه علائمی ندارند. برای سایر زنان، علاوه بر ناباروری، علائم دیگر عبارتند از:
- درد و گرفتگی عضلات لگن قبل و در طول دوره قاعدگی که اغلب با گذشت سن بدتر می‌شود.
- درد در شکم یا لگن در زمان تخمک‌گذاری
- درد پایین کمر
- درد در طول و پس از رابطه جنسی
- درد در هنگام ادرار کردن و اجابت مزاج، به خصوص در طول قاعدگی
- اسهال، یبوست، تهوع، نفخ و یا خستگی
میزان دردی که بیمار احساس می‌کند، به توسعه بیماری آندومتریوز او ربطی ندارد. با این حال درد شدید یا مکرر می‌تواند مزاحم انجام فعالیت‌های روزانه شود. ممکن است زنانی که با درد یا ناباروری مقابله می‌کنند، احساس نگرانی، عصبانیت، افسردگی و یا ناامیدی داشته باشند.
چه کسانی ممکن است در معرض ابتلا به این بیماری قرار بگیرند؟
از هر صد نفر زن، 10 تا 15 نفر در درجات مختلف به این بیماری مبتلا هستند. این بیماری تمام گروه‌های قومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما بالاترین میزان آن در زنان آسیایی وجود دارد. همچنین زنانی که مادر یا خواهرشان به آندومتریوز مبتلا باشد، در معرض خطر بیشتری هستند. حدود 25 تا 35 درصد زنان نابارور، بیماری آندومتریوز دارند.
آندومتریوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زنی که مشکوک به آندومتریوز است باید علائم خود را برای پزشک توصیف کند. انواع مختلفی از تست‌ها به تشخیص این بیماری کمک می‌کند که برخی از آنها عبارتند از:
- در یک معاینه لگنی، پزشک به طور دستی ناحیه‌ی لگن را بررسی می‌کند تا کیست‌ها، زخم‌ها و دیگر مشکلات را متوجه شود.
- انجام یک سونوگرافی (اولتراسوند) تصویری از اندام تناسلی زن به دست می‌دهد که وجود کیست‌ها را آشکار می‌کند.
اما تنها راهی که توسط آن پزشک می‌تواند بفهمد که آیا یک زن آندومتریوز دارد یا خیر، انجام دادن یک نوع عمل جراحی به نام لاپاروسکوپی است. پزشک از طریق ایجاد یک برش کوچک روی شکم، یک دستگاه مشاهده‌گر سبکی را در داخل اندام قرار می‌دهد. سپس پزشک به جستجوی بافت‌های جابجاشده‌ای که در بیرون از رحم وجود دارد می‌پردازد. از طریق لاپاروسکوپی می‌توان فهمید که آندومتریوز خفیف، متوسط و یا شدید است.
راه‌های درمان آندومتریوز چیست؟
اهداف درمان عبارتند از:
- کنترل درد
- کُند کردن رشد آندومتریال
- حفظ یا بازگرداندن باروری
گزینه‌های درمان به عوامل زیر بستگی دارد:
- شدت علائم
- اندازه، تعداد و محل رشد بافت جابجاشده
- شدت و درجه زخم
- وسعت بیماری
- سن بیمار و اینکه آیا او می‌خواهد فرزند بیاورد یا خیر
- آندومتریوز با کمک دارو، عمل جراحی و یا هردوی آنها درمان می‌شود. مُسکن‌های بدون نسخه باعث گرفتگی عضلات در دوران قاعدگی و دیگر اشکال درد می‌شود. روش‌های درمانی هورمونی، عملکرد هورمون‌های تخمدانی که باعث می‌شوند بافت‌های جابجاشده رشد و خونریزی کنند را کاهش می‌دهند یا مانع کار آنها می‌شوند.
هورمون درمانی
هورمون‌ها گزینه‌ای است برای زنانی که قصد حامله شدن ندارند. قرص‌های ضدبارداری و دیگر داروهای تزریقی مانع از تولید هورمون استروژن می‌شوند. ممکن است این داروها درد را کاهش دهند و اندازه و تعداد بافت آندومتریال را کم کنند. اما وقتی مصرف هورمون‌ها متوقف می‌شود، علائم و بافت‌های آندومتریال تمایل به بازگشت دارند. اگر قرص‌های ضدبارداری برای مدیریت آندومتریوز تجویز شود، این قرص‌ها اغلب به طور پیوسته استفاده می‌شوند به طوری که شما عادت ماهیانه نمی‌شوید. مصرف قرص‌های ضدبارداری بعد از عمل، ممکن است شانس بازگشت این بافت‌ها را کاهش دهد.
داروهای ضد درد
ممکن است پزشک توصیه کند که:
- برای رهایی از علائم خفیف، از داروهای مُسکن بدون نسخه استفاده کنید
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مصرف کنید تا التهاب را کاهش دهد و به گرفتگی عضلات کمک کند (بهتر است بر یک مبنای منظم مصرف شود)
- تجویز مُسکن (اغلب نیاز می‌شود)
عمل جراحی
اگر شما علائم شدیدی دارید یا قصد دارید حامله شوید، پزشکان می‌توانند سعی کنند که بافت‌های آندومتریال را بردارند. این کار اغلب با عمل لاپاروسکوپی انجام می‌شود. در موارد شدید و غیرقابل کنترل ممکن است برداشتن کل رحم و تخمدان‌ها پیشنهاد شود. این کار به این معنی است که بیمار دیگر نمی‌تواند باردار شود.
برای مقابله با آندومتریوز، چه اقدام دیگری می‌توان انجام داد؟
یک حمام گرم یا استفاده از پَدهای گرم‌کننده به کاهش درد کمک می‌کند. هنوز ثابت نشده است که درمان‌های پزشکی جایگزین مانند طب سوزنی می‌توانند به زنان مبتلا به آندومتریوز کمک کنند.
