چاقی و دیابت: بزرگ شدن شکم و خطر ابتلا به دیابت نوع 2

اضافه وزن می‌تواند از بسیاری جهات به میزان زیادی بر سلامتی شما تأثیر بگذارد،که دیابت نوع 2 یکی از جدی ترین موارد آن است. افرادی که طبق شاخص توده بدنی (BMI) در گروه “اضافه وزن” طبقه بندی می‌شوند، سه برابر بیشتر از افرادی که “وزن طبیعی دارند” مبتلا به دیابت نوع 2 می‌شوند. وقتی فردی که دارای اضافه وزن است، به دیابت مبتلا می‌شود، سلول‌های بدن آن نسبت به انسولین آزاد شده از پانکراس حساسیت کمتری پیدا می کنند. در نهایت این می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود. مقاومت به انسولین زمانی است که نسبت انسولین، بالاتر از سطح قند خون باشد. این بدان معنی است که انسولین بدن به طور موثری سطح قند خود را کاهش نمی‌دهد. به نظر می‌رسد افرادی که مبتلا به دیابت نوع 2 هستند و ورزش می‌کنند شدت مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهند. عضلات ورزشی قادر به استفاده از قند اضافی موجود در خون هستند. بنابراین، بدن انسولین تولید نمی‌کند و قند دیگر به سلول‌های چربی اضافی هدایت نمی‌شود.افرادی که تحت تأثیر اضافه وزن، به ویژه چاقی و چاقی شدید قرار دارند، به احتمال زیاد به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند و این به عنوان یک بیماری مرتبط با اضافه وزن آنها است.

چاقی و دیابت 

افراد با BMI بالای 30 احتمال ابتلا به دیابت نوع 2، 80 برابر بیشتر از افراد با BMI زیر 22 است. اگر با دقت بیشتری نگاه کنیم، لزوماً خود وزن باعث ابتلا به دیابت نمی‌شود بلکه مکانی است که در بدن ذخیره می‌شود. چربی بدن را می‌توان براساس دو مکان طبقه بندی کرد احشایی یا زیر جلدی.

• چربی احشایی در داخل ناحیه شکم ذخیره می‌شود و به دور دیواره اندام‌های داخلی قرار می‌گیرد، به این معنی که با رژیم‌های معمول یا ورزش به راحتی نمی‌توان آن را از بین برد.
• چربی زیر جلدی در زیر پوست یافت می‌شود و همان چیزی است که می‌توانید هنگام گرفتن دور کمر از نظر جسمی اندازه بگیرید به اصطلاح “دستگیره‌های عشق”.

چربی احشایی نوعی چربی است که خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی مانند دیابت را افزایش می‌دهد. گرچه چربی زیر جلدی به طور کلی خطرناک نیست، اما وقتی نوبت به ناحیه شکم می‌رسد، هر دو نوع چربی وجود دارد، بنابراین وقتی شکم در حال بزرگ شدن باشد، می‌تواند نشانه افزایش یک یا هر دو نوع چربی در ناحیه معده باشد و باعث افزایش خطر دیابت در شما شود. افرادی که چربی بیش از حد شکمی دارند بسیار مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 هستند زیرا سلول‌های چربی شکمی مواد شیمیایی التهابی آزاد می‌کنند که توانایی بدن در ترکیب و استفاده از انسولین را کاهش می‌دهد.

پیش دیابت و سندرم متابولیک

محققان نظریه دیگری دارند که چاقی منجر به پیش دیابت می‌شود، وضعیتی که با افزایش سطح گلوکز خون مشخص می‌شود ولی به اندازه کافی برای تشخیص دیابت بالا نیست. تعداد مبتلایان به دیابت به شدت در حال افزایش است. با گذشت زمان، پیش دیابت باعث می شود سلول‌های بدن توانایی جذب انسولین را از دست بدهند. در حقیقت، بیشتر افراد مبتلا به دیابت در طی 10 سال به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند.

سندرم متابولیک، یک بیماری مرتبط، مجموعه‌ای از عوامل خطرزا از جمله چربی اضافی شکم، فشار خون بالا، افزایش ‌تری‌گلیسیرید، HDL پایین یا کلسترول “خوب” و سطح بالای قند خون است. بسیاری از افراد چاق از این بیماری رنج می‌برند، که به طور چشمگیری احتمال ابتلا به دیابت را در میان بسیاری از بیماری‌ها افزایش می‌دهد. در حقیقت، داشتن عوامل خطر متعدد سندرم متابولیک منجر به افزایش پنج برابری خطر ابتلا به دیابت می‌شود.

سندرم متابولیک که سندرم X یا سندرم چاقی نیز نامیده می‌شود، ارثی است و با افزایش سن، خطر نیز بالاتر می‌رود. پزشکان مطمئن نیستند که دقیقاً چرا سندرم متابولیک ایجاد می‌شود، اما دو مورد از بزرگترین شاخص‌ها چاقی (به ویژه چربی شکم) و مقاومت به انسولین است.

خواب و چاقی دیابتی 

ارتباط بین چاقی و دیابت ساده نیست زیرا عوامل دیگر می‌توانند این ارتباط را تشدید کنند. خواب یکی از عواملی است که به ویژه در آن اتفاق می‌افتد. خواب برای بسیاری از عملکردهای اصلی بدن از جمله تنظیم انسولین حیاتی است. مشکلات خواب درمان نشده مانند آپنه خواب که بیشتر در افراد دارای اضافه وزن دیده می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به چاقی را افزایش دهد، که به نوبه خود خطر مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد.

چربی شکم و چاقی کلی دو عامل مهم در بروز آپنه خواب هستند زیرا چربی اضافی حلق (بخشی از گلو در پشت دهان و حفره بینی) به احتمال زیاد مجاری تنفسی را مسدود می‌کند. افراد چاق بیشتر دچار آپنه انسدادی خواب می‌شوند، حتی آپنه خواب متوسط باعث اختلال در روند متابولیسم و افزایش خطر ابتلا به دیابت می‌شود. متخصصان غدد درون ریز خاطرنشان می‌کنند که کمبود خواب بر میزان قند خون تأثیر منفی می‌گذارد و همچنین بسیاری از فرایندهای بدن مانند کلسترول و فشار خون را مختل می‌کند. این مشکلات در افراد چاق بسیار بدتر است. متأسفانه بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 از کم خوابی رنج می‌برند. افرادی که خیلی کم (کمتر از شش ساعت) یا بیش از حد (بیش از 9 ساعت) می‌خوابند مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 هستند. در واقع، یک مطالعه در حدود 4500 کودک نشان داد که خواب ناکافی با سه عامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 ارتباط دارد: BMI بالاتر، افزایش مقاومت به انسولین و افزایش قند خون.

علائم دیابت نوع 2 در افراد چاق 

علائمی که ممکن است به آن مبتلا شوید یا به دیابت نوع 2 مبتلا باشید:

• تکرر ادرار
• افزایش تشنگی
• ضعف و خستگی
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست‌ها یا پاها
• تاری دید
• پوست خشک و خارش دار
• عفونت‌های مکرر
• دیر خوب شدن زخم و بریدگی

اگر این علائم را تجربه می‌کنید، از یک مشاوره پزشکی و یا متخصص نوبت بگیرید.

درمان چاقی، دیابت نوع 2 را درمان می‌کند  

کاهش وزن برای افرادی که تحت تأثیر اضافه وزن یا چاقی قرار دارند، به ویژه آن‌هایی که دیابت نوع 2 دارند، هدف مهمی است. کاهش متوسط و مداوم وزن (پنج تا 10 درصد از وزن بدن) می‌تواند عملکرد انسولین را بهبود بخشد، غلظت گلوکز ناشتا را کاهش داده و نیاز به برخی از داروهای دیابت را کاهش دهد. برنامه ای از رژیم، ورزش و اصلاح رفتار می‌تواند با موفقیت چاقی را درمان کند  اما ممکن است به دارو یا جراحی نیاز شود.

رژیم غذایی 

کاهش وزن زمانی اتفاق می‌افتد که مصرف انرژی بیش از جذب انرژی باشد. ایجاد کمبود انرژی 500-1000 کالری در روز منجر به کاهش وزن 450 تا 900 گرم در هفته خواهد شد. مشخص شده است که نوشتن غذا، اندازه سهم و مقدار کالری باعث افزایش آگاهی می‌شود و شواهد عینی مصرف کالری را ارائه می‌دهد.

• برای کاهش وزن موثر، کالری‌ها مهم هستند و نه میزان چربی، کربوهیدرات یا پروتئین. با این حال، هنگامی که افراد لاغر می‌شوند، باید رژیم غذایی مشابه رژیم توصیه شده توسط دکتر تغذیه را دنبال کنند: چربی 20-35 درصد کالری. کربوهیدرات 45-65 درصد؛ پروتئین 35-10 درصد.
• برای بیمار مبتلا به چاقی با دیابت یا مقاومت به انسولین، محدود کردن وعده‌های کربوهیدرات پیچیده ممکن است مفید باشد. این غذاها شامل نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی، غلات، نخود فرنگی و سیب زمینی شیرین است. کربوهیدرات‌های پیچیده تمایل دارند قند خون را بیش از سایر مواد غذایی افزایش دهند و باعث تولید انسولین در بدن می‌شوند. با مقاومت به انسولین، این مقادیر بیشتر انسولین می‌تواند باعث افزایش وزن شود.
• افزایش میزان فیبر در رژیم‌های غذایی ممکن است برای دیابت و چاقی مفید باشد. مصرف زیاد فیبر در رژیم غذایی، به ویژه از نوع محلول، ممکن است باعث بهبود کنترل قند خون، کاهش هیپرانسولینمی و کاهش غلظت لیپیدهای پلاسما در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شود. علاوه بر این، غذاهای حاوی فیبر بالا به کاهش وزن و حفظ وزن در طولانی مدت کمک می کنند: نیاز به جویدن بیشتر و خوردن مدت زمان طولانی تر، تأمین کالری کمتر در هر وعده، ایجاد احساس سیری شکم و افزایش سیری بین وعده های غذایی.

تحرک بدنی 

فعالیت بدنی منظم به حفظ کاهش وزن و جلوگیری از بازیابی مجدد کمک می‌کند. همچنین حساسیت به انسولین و کنترل قند خون را بهبود می‌بخشد، ممکن است خطر ابتلا به دیابت و مرگ و میر را در بیماران دیابتی کاهش دهد.

باید برای 30 تا 45 دقیقه ورزش متوسط پنج بار در هفته هدف تعیین شود. تنها یک جلسه ورزش، برای مفید بودن کافی نیست. تقسیم فعالیت به چند قسمت کوتاه مزایای مشابهی دارد و می‌تواند مطابقت را افزایش دهد. استفاده از گام شمار می‌تواند به تعیین اهداف ورزشی عینی کمک کند. افزایش تدریجی تعداد قدم‌ها در روز، با هدف 8000 گام، ایده آل است. هرگونه افزایش فعالیت نسبت به میزان پایه به تعادل معادله کالری کمتر و کالری بیشتری برای کاهش وزن کمک می‌کند.

داروها 

داروهای متعددی برای درمان دیابت، مقاومت به انسولین و چاقی وجود دارد.، متفورمین یکی از داروهای مفید در کاهش خطر دیابت نوع 2 در بیماران با مقاومت به انسولین است. متفورمین در افراد مبتلا به چاقی با اختلال در تحمل گلوکز میزان پیشرفت به دیابت را کاهش می‌دهد.

جراحی چاقی 

جراحی چاقی باید توسط کسانی که BMI بیش از 40 دارند یا BMI دارند در نظر گرفته شود. بیماران و پزشکان آنها باید خطر جراحی چاقی را در مقایسه با خطر چاقی و مشکلات پزشکی مرتبط با آن در نظر بگیرند. وقتی روش‌های دیگر کاهش وزن شکست خورده باشد، جراحی چاقی ممکن است بهترین فرصت برای کاهش وزن قابل توجه و مداوم باشد.

پیشگیری

پیشگیری و درمان چاقی در پیشگیری و درمان دیابت کمک می‌کند. ترویج سبک زندگی سالم در کودکان و نوجوانان آنها را در مسیری قرار می‌دهد که خطر ابتلا به دیابت و عوارض آن را کاهش می‌دهد. کمک به بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به دیابت در تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی ممکن است از ابتلا به آنها در دیابت و عواقب آن جلوگیری کند.