هایپرپرولاکتینمی نامي برای سطوح خون بالاتر از نرمال هورمون پرولاکتین است. اين هورمون توسط غده هیپوفیز که در پایه مغز قرارگرفته، ساخته‌شده است. عملكرد اصلی پرولاکتین تحریک تولید شیر مادر پس از زایمان است.
کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی با به‌کارگیری جدیدترین تکنیک‌ها به برآورد سطح پرولاکتین با حداکثر دقت ممكن و درمان هایپرپرولاکتینمی در زنان و مردان در یک دوره درمانی کوتاه می‌پردازد. دکتر منشادی به‌طور موفقیت‌آمیز میزان پرولاکتین را با جدیدترین انواع داروها مديريت می‌کند. بيماران به راحتی می‌توانند با دکتر منشادی مشاوره كنند. مشاوره اين امكان را براي بيمار فراهم می‌سازد كه اطلاعات بیشتري در مورد تشخیص و درمان سطح بالاي پرولاکتین در کلینیک دکتر منشادی در اختيار داشته باشد.
چه عواملی باعث هایپرپرولاکتینمی می‌شوند؟
بالا بودن سطح پرولاكتين در دوران بارداری و شیردهی طبیعی است. در موارد دیگر، سطح پرولاکتین می‌تواند به دلیل یک بیماری و یا استفاده از داروهای خاص بیش‌ازاندازه بالا برود. در اغلب موارد، علت اين موضوع وجود یک تومور پرولاکتین ساز به نام پرولاکتینوما، در غده هیپوفیز است. این تومور تقریباً همیشه خوش‌خیم است، به این معنی كه سرطانی نمی‌باشد. اين بیماری در زنان شایع‌تر از مردان است. پرولاکتینوما به‌ندرت در کودکان و نوجوانان يافت می‌شود. تومورهاي دیگر مغز نیز ممکن موجب توليد پرولاكتين بیش‌ازاندازه توسط غده هيپوفيز شوند.
علائم و نشانه‌های هایپرپرولاکتینمی چیست؟
زنان و مردان داراي سطح پرولاکتین بالا ممکن است از ناباروری، كاهش ميل جنسي و پوكي استخوان رنج ببرند. همچنین، زنان ممکن است علائم زير را تجربه كنند:
- فقدان دوره‌های قاعدگی و یا قاعدگی‌های نامنظم
- خشکی واژن، رابطه جنسی دردناک
- ترشحات سينه در غير از دوران بارداري يا شيردهي
دختران نوجوان نیز ممکن است از مشکلات قاعدگی و ترشحات سينه رنج ببرند.
علائم شايع در مردان عبارت است از:
- اختلال نعوظ- گرفتن و یا نگه‌داشتن نعوظ
- ريزش موهاي بدن و كاهش توده عضلاني
پسران نيز ممکن است به بلوغ ديررس و سطح پايين تستوسترون دچار شوند.
شخص مبتلا به پرولاکتینوماي بزرگ ممکن است از سردرد و / یا اختلالات بینایی رنج ببرد. علت اين است كه عصب بينايي، که برای بینایی موردنیاز است، در نزدیکي غده هیپوفیز قرار دارد و تومور بزرگ ممكن است به آن آسيب وارد كند. برخی از افراد مبتلابه هایپرپرولاکتینمی هیچ نشانه‌ای بروز نمی‌دهند.
این بيماري چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان پرولاکتین اضافی را از طريق یک آزمایش خون که سطح پرولاکتین را اندازه‌گیری می‌کند، تشخيص می‌دهند. در اکثر موارد، تنها به یک آزمایش خون نياز است. برای بیشتر بیماران، سطح زیر 25 میکروگرم/ ليتر طبیعی است، و بالاتر از 25 بیش‌ازاندازه بالا است. سطح پرولاکتین بالاي 250 میکروگرم / ليتر اغلب نشان‌دهنده پرولاکتینوما است. بااین‌حال، برخی از داروها نيز می‌تواند موجب بالا رفتن سطح پرولاكتين شود.
پزشك شما آزمایش‌های دیگر را برای تشخيص علت پرولاکتین اضافي تجويز می‌کند. یکی از دلایل کم‌کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) است، بنابراین ممکن است یک آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون تیروئید شما تجويز شود. اگر پزشک حدس بزند که شما ممکن است به پرولاکتینوما یا یک تومور هیپوفیز دیگر دچار باشید، به‌احتمال‌زیاد یک اسکن ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) از مغز و هیپوفیز را برای شما تجویز خواهد کرد.
برای زنان باردار، پزشک بارداری را به‌عنوان علت پرولاکتین بالا تشخیص می‌دهد.
سابقه پزشکی شما نیز در تشخیص مهم است. پزشک شما در مورد سابقه بیماری کلیوی و یا کبدی که می‌تواند موجب بالا رفتن سطح پرولاکتین شود، از شما سؤال خواهد کرد.
همچنین، پزشک را از داروهایی که استفاده می‌کنید، مطلع سازید. برخی از داروهای تجویزی می‌تواند موجب بالاتر رفتن سطح پرولاکتین شود. این داروها عبارت‌اند از استروژن، داروهای مسکن مخدر، متوکلوپرامید برای درمان سوزش یا ریفلاکس معده و داروهای ضد روان‌پریشی برای بیماری‌های روانی جدی. همچنین، برخی از داروهای مورداستفاده برای درمان فشارخون بالا، افسردگی و زخم می‌تواند سطح پرولاکتین را افزایش دهد.
درمان این بیماری چیست؟
افراد مبتلابه سطح پرولاکتین بالا که بیماری آن‌ها بدون علائم بوده و یا با علائم محدودی همراه است، ممکن است هیچ نیازی به درمان نداشته باشند. برای علائم آزاردهنده و یا مشکلات دیگر ناشی از هایپرپرولاکتینمی، نوع درمان بستگی به علت آن دارد.
پرولاکتینوما. اولین گام در درمان این تومور یک داروی تجویزی است که موجب کاهش تولید پرولاکتین و اندازه تومور می‌شود. دارویی که در اغلب موارد استفاده می‌شود، کابرگولین است، اما بروموکریپتین نیز یک گزینه دیگر است. هر دو دارو در اکثر افراد مبتلابه پرولاکتینوما به‌خوبی عمل می‌کنند.
پس از گذشت حداقل 2 سال از درمان، اگر شما دیگر مبتلابه تومور و سطح پرولاکتین بالا نباشید، شما ممکن است بتوانید به‌آرامی دوز دارو را کاهش داده و یا حتی مصرف دارو را قطع کنید. در مورد امکان انجام این کار با پزشک خود مشورت کنید. ازآنجاکه تومور ممکن است با توقف درمان مجدداً رشد کند، شما نیاز به مراجعه به پزشک برای چکاب و آزمایش خواهید داشت. پزشک به شما خواهد گفت که چند وقت یک‌بار باید مراجعه کنید.
در برخی از بیماران، دوز استاندارد دارو موجب پایین آوردن سطح پرولاکتین و یا کوچک شدن تومور نمی‌گردد. در این صورت، شما یک دوز بالاتر دارو را دریافت خواهید کرد. در صورت مؤثر نبودن دارو و یا ایجاد عوارض جانبی شدید، شما ممکن است برای برداشتن تومور به جراحی نیاز داشته باشید.
به‌ندرت، دارو و جراحی مؤثر واقع نمی‌شود. در آن صورت، درمان با اشعه ممکن است یک گزینه برای کوچک شدن تومور باشد. چنانچه پرولاکتیما تهاجمی بوده ( به‌سرعت رشد و گسترش پیدا کند) و یا در موارد نادر بدخیم (سرطانی) باشد، ممکن است برای کوچک کردن پرولاکتینوما نیز از اشعه استفاده شود.
هایپرپرولاکتینمی ناشی از مصرف دارو. چنانچه پزشک تشخیص می‌دهد که مصرف یک دارو توسط شما موجب تولید پرولاکتین بیش از اندازه شده، ممکن است از شما بخواهد که مصرف دارو را به مدت حداقل 3 روز متوقف کنید. هرگز خودسرانه مصرف دارو را متوقف نکنید . پس از یک دوره توقف در مصرف دارو، پزشک یک آزمایش خون دیگر برای بررسی بازگشت سطح پرولاکتین به حالت نرمال برای شما تجویز می‌کند. اگر شما قادر به متوقف کردن مصرف دارو نباشید، پزشک یک داروی مشابه که موجب افزایش سطح پرولاکتین نمی‌شود را برای شما تجویز خواهد کرد.
زمانی‌که هیچ داروی جایگزینی در دسترس نباشد، پزشک شما ممکن است به‌منظور پایین آوردن تولید پرولاکتین برای شما کابرگولین و یا بروموکریپتین را تجویز کند. یا، چنانچه شما به ناباروری، کاهش میل جنسی و پوکی استخوان دچار باشید، ممکن است درمان با استروژن (برای زنان) یا تستوسترون (برای مردان) برای شما تجویز شود.
کم‌کاری تیروئید. کم‌کاری غده تیروئید اغلب به درمان با هورمون تیروئید مصنوعی (ساخته‌شده در آزمایشگاه) نیاز خواهد داشت. در اکثر موارد مادام‌العمر به این درمان نیاز خواهد بود.
هایپرپرولاکتینمی ایدیوپاتیک. گاهی اوقات پزشکان قادر به تشخیص علت هیپرپرولاکتینمی نخواهند بود. در چنین مواردی بیماری ایدیوپاتیک نامیده می‌شود. در برخی از بیماران مبتلابه هایپرپرولاکتینمی ایدیوپاتیک، سطح پرولاکتین بالا به‌خودی‌خود به حالت عادی باز خواهد گشت. اگر این بازگشت ظرف چند ماه اتفاق نیفتد، بیمارانی که بیماری آن‌ها با بروز علائم همراه است، اغلب درمان با کابرگولین و یا بروموکریپتین را دریافت خواهند کرد.
درمان پرولاکتیما در دوران بارداری چیست؟
گاهی اوقات زنانی که به پرولاکتینوما مبتلا هستند، در طول درمان باردار می‌شوند. این زنان ممکن است برای اطمینان از سلامت نوزاد خود به درمان خاصی نیاز داشته باشند. توصیه پزشکان به زنان باردار مبتلابه این تومور به شرح زیر است:
- به‌محض اطلاع از بارداری، از مصرف کابرگولین و یا بروموکریپتین اجتناب کنید. بااین‌حال، توقف مصرف دارو را حتماً با مشورت پزشک انجام دهید.
- چنانچه پرولاکتیما بزرگ بوده و موجب آسیب به قوه بینایی شما شود، پزشک ممکن است از شما بخواهد که درمان دارویی را ادامه دهید. در صورت نیاز به ادامه درمان، داروی بروموکریپتین برای زنان باردار ترجیح داده می‌شود.
- در دوران بارداری نیاز به گرفتن آزمایش خون پرولاکتین نمی‌باشد. سطح پرولاکتین به‌طورمعمول در دوران بارداری بالا است.
- درصورتی‌که پرولاکتینوما در حال رشد نبوده و یا بینایی شمارا تحت تأثیر قرار نداده باشد، نیازی به انجام ام آر آی در دوران بارداری نخواهد بود.
این توصیه‌های عمومی به اکثر زنان باردار ارائه می‌شود. با پزشک خود در مورد بهترین شرایط برای خود و نوزادتان مشورت کنید.
