هنگامی‌که تعادل هورمون‌های بدن، ازجمله تستوسترون به هم بخورد، می‌تواند منجر به ژنیکوماستی یا بزرگ شدن سینه در مردان شود. بدن مردان هم هورمون تستوسترون تولید می‌کند و هم هورمون استروژن. اگرچه معمولاً سطح تولید استروژن اندک می‌باشد. اگر سطح تستوسترون یک مرد در مقایسه با استروژن او پایین‌تر باشد و یا اگر استروژن بیشتری نسبت به تستوسترون تولید کند، ممکن است سینه‌های او بزرگ‌تر از حد معمول گردد. هنگامی‌که پسران به سن بلوغ می‌رسند، در اثر تغییرات هورمونی ممکن است، بزرگ شدن سینه‌ها را تجربه کنند. بااین‌حال معمولاً این حالت خودبه‌خود و بدن نیاز به درمان، باگذشت زمان برطرف می‌شود. افزایش بافت پستان ممکن است در هر دو پستان به‌صورت یکسان انجام گیرد یا ممکن است یکی از سینه‌ها بزرگ‌تر از دیگری شود. سطح تستوسترون در مردان مسن، کاهش می‌یابد، درنتیجه ممکن است سینه‌ها بزرگ‌شده و در صورت عدم درمان به همان نحو باقی بمانند. این وضعیت معمولاً مضر یا جدی نیست. اما در هر سنی می‌تواند باعث ایجاد حسی نامطلوب در مردان شود. در برخی موارد، احتمال دارد بافت سینه دردناک شود.
دلایل ژنیکوماستی
همه مردان هم هورمون‌های زنانه تولید می‌کنند و هم هورمون‌های مردانه. به‌طورمعمول، تولید هورمون‌های مردانه در مردان بسیار بیشتر از تولید هورمون‌های زنانه است. ژنیکوماستی در اثر عدم تعادل بین هورمون‌های زنانه و هورمون‌های مردانه ایجاد می‌شود.
عدم تعادل هورمونی می‌تواند در اثر موارد زیر ایجاد شود:
- تغییرات بلوغ در نوجوانان.
- پیری، به‌ویژه اگر در ارتباط با کاهش سطح تستوسترون باشد.
- اختلالات ژنتیکی خاص که باعث کاهش میزان تستوسترون می‌شود.
- برخی داروها، مثل دیگوکسین، اسپیرونولاکتون، سایمتیدین و بسیاری دیگر.
- استروئیدهای آنابولیک که در ورزشکاران به‌منظور افزایش عملکرد ورزشی استفاده می‌شود.
عوامل خطر
ژنیکوماستی در نوجوانان و یا در مردان بالای 50 سال شایع‌تر است. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به ژنیکوماستی را افزایش دهد، عبارت‌اند از:
- چاقی
- مصرف الکل زیاد که منجر به سیروز کبدی شود.
- بیماری‌های مزمن کبدی یا کلیوی
- استفاده از داروها یا قرارگیری در شرایطی که باعث شود، تولید آندروژن‌ها یا استروژن کاهش یابد.
- سابقه خانوادگی
- استفاده از ماری‌جوانا
- پرکاری تیروئید: فعالیت بیش‌ازحد غده تیروئید
- تومورهای بیضه، ریه، معده، کبد، کلیه و یا غده هیپوفیز
علائم ژنیکوماستی
علائم ژنیکوماستی عبارت‌اند از:
- بزرگ شدن بافت سینه که قوام آن سفت باشد، معمولاً در یک‌طرف شروع می‌شود و سپس هر دو سینه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- حساسیت به لمس
تشخیص
پزشک سابقه خانوادگی و علائم شما را بررسی می‌کند. معاینه فیزیکی انجام خواهد شد. پزشک وضعیت بیضه‌ها و وزن شما را بررسی می‌کند. هر نشانه‌ای که حاکی از وجود مشکلات هورمونی باشد، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. ممکن است شما به یک پزشک متخصص اختلالات هورمونی، ارجاع داده شوید. اگر ژنیکوماستی شما طولانی‌مدت یا بیش‌ازحد بزرگ باشد، سایر آزمایش‌ها دیگر نیز ممکن است انجام شود. احتمال دارد، مایعات و بافت‌های بدن شما آزمایش شوند.
این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش‌های خون
- بیوپسی (نمونه‌برداری)
ممکن است تصویربرداری از ناحیه قفسه سینه نیز انجام شود. در این موارد از روش‌های زیر کمک گرفته می‌شود:
- سونوگرافی
- سی‌تی‌اسکن
درمان ژنیکوماستی
ژنیکوماستی ممکن است با داروهایی مانند رالوکسیفن (Evista) و تاموکسی فن (Soltamox) تحت درمان قرارگرفته شود. این داروها معمولاً برای درمان سرطان پستان تجویز می‌شوند. گزینه جراحی نیز وجود دارد. شما ممکن است در مورد لیپوساکشن (حذف چربی‌های اضافه از شکم) شنیده باشید. این روش برای حذف چربی‌های اضافی سینه نیز بکار گرفته می‌شود. لیپوساکشن بر غدد پستان تأثیری نمی‌گذارد. ماستکتومی نیز یک روش جراحی است که در آن بافت غده پستان برداشته می‌شود. این جراحی از طریق یک برش کوچک انجام‌شده و دوره بهبودی آن نیز نسبتاً کوتاه می‌باشد. این درمان‌ها می‌تواند شامل جراحی‌های ترمیمی و یا زیبایی باشند تا شما شکل دلخواه و موردنظر خود را به دست آورید.
بسیاری از مردان به دنبال کاهش حجم سینه‌های خود از طریق عمل جراحی هستند، در اغلب موارد گزینه جراحی ضروری نمی‌باشد. به نظر می‌رسد بهترین شیوه درمانی در میان گزینه‌های دیگر درمان ژنیکوماستی، جایگزین کردن طبیعی هورمون‌ها باشد. ازآنجاکه علت ایجاد ژنیکوماستی بر اساس اختلال هورمون‌ها است، پس بهتر است به سراغ اصلاح هورمون‌ها برویم. به تعادل رسیدن سطح تستوسترون و استروژن، به‌احتمال‌زیاد، بزرگی سینه‌ها را کاهش می‌دهد. آخرین گزینه‌ای که برای ژنیکوماستی در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند جراحی باشد. کلینیک فوق تخصصی دکتر منشادی، باسابقه چندین ساله در تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به هورمون، بهترین و بی‌خطرترین درمان هورمونی ژنیکوماستی را به شما ارائه می‌دهد.
درمان سطح پایین تستوسترون
علاوه بر درمان بزرگی سینه‌ها، ممکن است شما بخواهید سطح پایین تستوسترون خود را نیز درمان کنید، وضعیتی که با افزایش سن بیشتر رخ می‌دهد. به همین دلیل بسیاری از مردان مسن سعی می‌کنند، با جایگزین کردن هورمون تستوسترون به درمان خود بپردازند. تستوسترون می‌تواند از طریق ژل و یا پچ های پوستی و همچنین از طریق تزریق جایگزین شود. مردانی که تستوسترون دریافت می‌کنند، معمولاً نتایج قابل‌توجهی به دست می‌آورند. اغلب انرژی، میل جنسی، نعوظ، خواب و توده عضلانی آن‌ها بهبود می‌یابد. همچنین ممکن است یک تغییر مثبتی در منش و خلق‌وخوی آن‌ها ایجاد شود. بااین‌حال مصرف تستوسترون می‌تواند عوارض جانبی هم داشته باشد. مردانی که شانس ابتلای آن‌ها به سرطان پستان یا سرطان پروستات زیاد است، بهتر است از تستوسترون استفاده نکنند. نظریه‌های بحث‌برانگیزی در خصوص افزایش احتمال سرطان پروستات در اثر مصرف تستوسترون وجود دارد که البته توسط تحقیقات علمی هنوز به اثبات نرسیده است. بااین‌حال، بهتر است با پزشک خود در مورد آخرین تحقیقات، و همچنین خطرات و مزایای درمان با تستوسترون به مشورت بپردازید. همچنین شما باید احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای- در خصوص پایین بودن هورمون تستوسترون- را بررسی نمایید. پایین بودن تستوسترون می‌تواند در اثر ایجاد آسیب در سلول‌های بیضه ایجادشده باشد. یک ضربه و یا التهاب ممکن است باعث این فرایند شده باشد. سرطان بیضه و یا درمان انواع دیگر سرطان‌ها (پرتو یا شیمی‌درمانی) می‌تواند باعث کاهش تستوسترون گردد. اگر آسیبی به بخش‌هایی از مغز مانند هیپوتالاموس و غده هیپوفیز برسد، تولید تستوسترون می‌تواند تحت تأثیر قرار بگیرد. علاوه بر این، اگر شما استروئیدهای آنابولیک را مصرف نمایید، ممکن است توانایی تولید تستوسترون در شما کاهش یابد.
با پزشک خود مشورت کنید
صحبت کردن با پزشک در مورد گزینه‌های درمان، می‌تواند سطح سلامت بدن شما را ارتقاء دهد. همچنین با صحبت کردن با پزشک خود، نگرانی‌های شما در این مورد می‌تواند کاهش یابد. صحبت کردن با مردان مبتلا به ژنیکوماستی که تحت درمان قرارگرفته‌اند، می‌تواند کمک مفیدی برای شما باشد، شما با شرایط درمان و نحوه آن آشنا خواهید شد. به‌غیراز برخی شرایط خاص، در اغلب موارد ژنیکوماستی به‌خوبی درمان شده و کیفیت زندگی شما ارتقاء خواهد یافت.
پیشگیری
خیلی وقت‌ها می‌توان با دوری کردن از عوامل خطرزا، شانس مبتلا شدن به ژنیکوماستی را کاهش داد. برای جلوگیری از ژنیکوماستی از مصرف موارد زیر خودداری کنید:
- مصرف زیاد الکل
- استروئیدها
- ماری‌جوانا
