چنانچه سطح قند در خون از حد طبیعی بیشتر باشد، قند خون بالا ایجاد می‌شود. در صورتی که قند خون در سطح طبیعی نگه داشته نشود، احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عارضه‌های مرتبط با رگ‌های خونی، سکته مغزی، مشکلات کلیه و از دست دادن بینایی افزایش پیدا می‌کند.
بیماری دیابت باعث می‌شود که قند خون در سطح بالا باقی بماند. بدن انسان سبب تجزیه برخی مواد غذایی به قند می‌شود. در حالت طبیعی هورمون انسولین این قند را به سلول‌ها منتقل می‌کند و بدن از این قند به عنوان انرژی استفاده می‌کند. در بیماری دیابت، انسولین قند را به سلول‌ها منتقل نمی‌کند و بنابراین قند در خون تجمع پیدا کرده و باعث بروز مشکل می‌شود. در برخی از مواقع با وجود مصرف داروی درمان دیابت، قند خون بالا می‌باشد. این حالت نشان می‌دهد که دیابت به خوبی کنترل نمی‌شود.
در برخی از موارد قند خون با مصرف دارو و رژیم غذایی کنترل می‌شود. ولی قند خون بالای 400 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (2/22 میلی‌مول در لیتر) می‌تواند فوریت پزشکی محسوب شود. در بسیاری از موارد این عارضه بایستی بلافاصله بوسیله مایعات داخل وریدی و انسولین درمان شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره درمان قند خون بالا و یا رزرو نوبت در کلینیک فوق تخصصی دکتر حسین دهقان منشادی با شماره تلفن‌های 22877796-021 و 22894108-021 تماس حاصل فرمایید.
علت قند خون بالا چیست؟
افراد در سنین مختلف به دلایل زیر دچار قند خون بالا می‌شوند:
- پرخوری کردن: مصرف بیش از حد مواد غذایی (خصوصاً کربوهیدرات‌های ساده) یا نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند سبب بروز قند خون بالا شود. به همین دلیل بایستی از رژیم غذایی مناسب افراد مبتلا به دیابت استفاده شود.
- عدم تحرک: فعالیت مداوم جسمانی به بهبود عملکرد انسولین کمک کرده و عدم تحرک می‌تواند سبب افزایش قند خون شود.
- فشار روحی: استرس و فشار روحی می‌تواند سبب آزاد شدن گلوکز در جریان خون شود. هورمون‌های استرس نیز باعث ایجاد مقاومت در برابر فعالیت انسولین می‌شوند. این موارد منجر به بروز قند خون بالا می‌شوند.
- فشار جسمی: امکان دارد سطح قند خون در اثر فشار جسمانی افزایش پیدا کند؛ در این حالت بدن به مقدار بیشتر هورمون‌هایی ترشح می‌کند که سبب تحریک کبد جهت تولید گلوکز اضافی می‌شوند. این نوع فشارهای جسمانی شامل:
- وجود بیماری‌ها
- وجود عفونت (مانند عفونت دستگاه ادراری یا سینه)
- آسیب‌دیدگی شدید جسمی
- جراحی
- وارد شدن فشار زیاد به بدن مانند حمله قلبی یا بیماری کلیه
- مصرف دارو: داروهایی مانند کورتیکو استروئید و داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند سبب قند خون بالا شوند.
علت قند خون بالا در دیابتی‌ها
در برخی از مواقع افراد دیابتی با وجود مصرف دارو و رعایت رژیم غذایی مناسب دچار قند خون بالا هستند. علت بروز این حالت معمولاً نامشخص است و باعث سردرگمی بیمار می‌شود. در این قسمت دلایل شایع قند خون بالا شرح داده می‌شود.
تزریق به شیوه نادرست
تزریق انسولین به طور مداوم در یک ناحیه و عدم تعویض ناحیه تزریق، سبب بروز جای زخم و تجمع چربی می‌شود. در نتیجه از جذب کامل انسولین جلوگیری می‌شود. به همین دلیل پزشک تعویض ناحیه تزریق در قسمت‌های شکم، پهلوی بدن، ران‌ها و پشت بازو را به بیمار یادآوری می‌کند.
بیماری
هر گونه بیماری می‌تواند سبب افزایش سطح قند خون شود. در واقع قند خون بالا بدون وجود هیچ دلیلی می‌تواند نشان‌دهنده وجود بیماری باشد. در برخی از مواقع در طول زمان بیماری، بایستی از مقادیر بیشتر انسولین استفاده شود. البته در صورت وجود اسهال و استفراغ و چنانچه بیمار قادر به خوردن غذا نباشد، امکان دارد قند خون کاهش پیدا کرده و بیمار بایستی میزان مصرف انسولین را کاهش دهد یا مصرف داروهای خوراکی را متوقف کند.
مصرف برخی از داروها در زمان بیماری می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. (رایج‌ترین نوع این داروها استروئید می‌باشد).
مصرف انسولین منقضی شده
استفاده از انسولین منقضی شده می‌تواند سبب افزایش سطح قند خون شود. به همین دلیل بررسی تاریخ انقضای انسولین اهمیت زیادی دارد. در صورت منقضی شدن انسولین به پزشک یا داروخانه مراجعه کنید.
نگهداری از انسولین به شیوه نادرست
استفاده و نگهداری از انسولین به شیوه صحیح از اهمیت زیادی برخوردار است. همیشه انسولین بدون استفاده را در یخچال نگه دارید. انسولین به محض آغاز مصرف تا 30 روز قابل استفاده است. پس از این زمان انسولین غیر قابل استفاده می‌باشد.
علائم قند خون بالا
معمولاً قند خون بالا باعث ایجاد علائم نمی‌شود (خصوصاً اگر که برای مدت کوتاهی ایجاد شده باشد). ولی اگر قند خون بسـیار بـالا برود -برای مثال 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (7/16 میلی‌مول در لیتر) یا بیشتر- و برای مدت یک روز یا بیشتر به همین مقدار باقی بماند امکان دارد علائمی ایجاد شود. این علائم عبارتند از:
- تاری دید
- خشکی دهان
- احساس تشنگی زیاد
- نوشیدن مایعات به مقدار زیاد
- ادرار به مقدار زیاد
- خستگی
قند خون بسیار بالا- 600 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (3/33 میلی‌مول در لیتر) یا بیشتر- می‌تواند باعث کما و یا حتی مرگ شود.
درمان قند خون بالا: دیابت
نوع دارویی که بیمار مصرف می‌کند بسته به میزان قند خون و نحوه کنترل قند خون توسط دارو، متفاوت می‌باشد. امکان دارد عوامل دیگر مانند وضعیت سلامتی، هزینه داروها و برنامه روزانه بیمار بر نوع داروی دیابتی که بیمار مصرف می‌کند تأثیر داشته باشند.
- در صورت ابتلا به دیابت نوع 1 بایستی از انسولین استفاده شود چرا که بدن با وجود بیماری دیابت این هورمون را تولید نمی‌کند. انسولین باید چندین بار در روز مصرف شود. به این منظور بیمار می‌تواند از پمپ انسولین استفاده کند. این دستگاه مقادیر کم انسولین را در طول روز وارد بدن می‌کند.
- برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می‌توانند با مصرف مواد غذایی سالم و فعالیت جسمانی بیماری خود را کنترل کنند. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری به مصرف دارو نیاز دارند. این داروها شامل قرص‌های دیابت و یا داروهایی مانند انسولین هستند که بایستی زیر پوست تزریق شوند. امکان دارد به مصرف بیش از یک نوع دارو جهت کنترل قند خون نیاز باشد. حتی در صورت عدم استفاده از انسولین، ممکن است در مواقع خاصی مانند دوران بارداری و یا در بیمارستان به مصرف این دارو نیاز باشد.
برای درمان دیابت نوع 2 از چه داروهای خوراکی استفاده می‌شود؟
امکان دارد جهت کنترل دیابت نوع 2 به مصرف دارو به همراه فعالیت جسمانی و رژیم غذایی سالم نیاز باشد. داروهای خوراکی مختلفی برای درمان دیابت نوع 2 وجود دارند.
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 درمان را با متفورمین آغاز می‌کنند. داروی متفورمین به صورت مایع نیز وجود دارد. این دارو میزان قند خون را پایین می‌آورد و به مصرف بهتر انسولین توسط بدن کمک می‌کند. امکان دارد این دارو باعث شود تا بیمار مقدار کمی از وزن خود را کاهش دهد.
دیگر داروهای خوراکی به شکل متفاوتی سبب کاهش قند خون می‌شوند. امکان دارد نیاز باشد تا بیمار پس از مدتی از داروهای دیگر درمان دیابت نیز استفاده کند و یا ترکیبی از داروها را مورد استفاده قرار دهد. استفاده از دو یا سه نوع داروی درمان دیابت سطح قند خون را بیشتر از زمانی که تنها از یک نوع دارو استفاده شود پایین می‌آورد.
چه نوع داروهای قابل تزریق برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می‌شوند؟
به غیر از انسولین، انواع دیگر داروهای قابل تزریق نیز موجود هستند که از افزایش شدید قند خون پس از مصرف مواد غذایی جلوگیری می‌کنند. این داروها باعث می‌شوند که بیمار کمتر احساس گرسنگی کند و به کاهش وزن کمک می‌کنند. داروهای قابل تزریق دیگر جایگزینی برای انسولین محسوب نمی‌شوند.
درمان‌های غیر دارویی قند خون بالا
برخی از درمان‌های غیر دارویی قند خون بالا عبارتند از:
- ورزش: ورزش به مصرف قند اضافی توسط بدن کمک می‌کند. بیمار چه به دیابت نوع 1 مبتلا باشد و یا به دیابت نوع 2، عضلات بدن انسان جهت تولید انرژی به مصرف قند نیاز دارند.
- در صورتی که قند خون بالای 250 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد و بیمار به دیابت نوع 1 مبتلا باشد، بایستی پیش از انجام ورزش وجود کتون در بدن بررسی شود. در صورت وجود کتون و یا چنانچه قند خون بیش از 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، بیمار نباید ورزش کند چرا که با وجود کتون و یا بالا بودن قند خون، ورزش کردن سبب می‌شود که قند خون به میزان بیشتری افزایش پیدا کند.
- نوشیدن آب: بالا بدن قند خون به طور مداوم، سبب افزایش میزان ادرار می‌شود. در نتیجه مایعات به میزان بیشتری از بدن دفع می‌شوند. نوشیدن آب سبب جایگزین شدن مایعات از دست رفته می‌شود.
- کنترل نوع و میزان مواد غذایی مصرفی: مراجعه به متخصص تغذیه به تعیین برنامه رژیم غذایی و اطلاع از تأثیر مواد غذایی بر سطح قند خون کمک می‌کند.
- تنظیم و کنترل داروهای دیابت یا انسولین: همانند برنامه مواد غذایی، داروهای دیابت از جمله انسولین به تنظیم و کنترل نیاز دارند. جهت اطلاع از نحوه کنترل داروهای درمان قند خون بالا به پزشک مراجعه کنید.
