بالا بودن میزان گلوکز (قند) خون یکی از عوامل خطرسازی است که احتمال بروز عوارض ناشی از دیابت را در بیمار افزایش می‌دهد. در کلینیک فوق‌تخصصی دکتر منشادی با انجام تست قند خون و تحت نظر گرفتن بیماران می‌توان از بالا رفتن قند خون بیمار مطلع شد و بدین ترتیب از بروز اثرات منفی ابتلا به دیابت پیشگیری کرد یا بروز این عوارض را به تاخیر انداخت. برای این کار، متخصصین ما سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کنند و عوامل خطرساز را در مورد شما ارزیابی می‌کنند و سپس از نوک انگشت شما یک نمونه کوچک خون می‌گیرند و بعد از مشاهده نتایج آزمایش قند خون، توصیه‌های لازم را به شما خواهند کرد.
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در کنترل دیابت توسط خود بیمار نقش دارد، داشتن درکی صحیح از معنای میزان قند خون و محدوده‌های مجاز قند خون می‌باشد. در این مقاله در مورد محدوده‌ی طبیعی قند خون و همچنین محدوده‌های طبیعی قند خون برای بزرگسالان یا کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 و نحوه‌ی تعیین ابتلای شخص به دیابت بر مبنای میزان قند خون او، توضیحاتی داده شده است.
در صورتی که شخص مبتلا به دیابت، دستگاه تست قند خون دارد و مرتبا قند خون خود را چک می‌کند، پس قطعا باید در مورد مفهوم اعداد نشان دهنده‌ی میزان قند خون نیز اطلاع داشته باشد.
تعیین میزان مناسب قند خون برای هر فرد و با توجه به شرایط او متفاوت است و لازم است شما در این‌باره با پزشک خود صحبت کنید. همچنین لازم است خانم‌های باردار در مورد محدوده طبیعی قند خون خود مطلع شوند و سعی کنند قند خون خود را در این محدوده نگه دارند.
چرا باید عدد مربوط به میزان قند خون خود را بدانم؟
میزان قند خون شما نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که تا چه حد دیابت شما تحت کنترل است. و کنترل مناسب علایم بیماری دیابت نیز بدین معناست که احتمال بروز مشکلات و عوارض ناشی از دیابت مانند بیماری‌های کلیوی و اختلالات بینایی کمتر است.
با چک کردن مداوم قند خون خود همچنین می‌توانید متوجه شوید که چه چیزهایی باعث بالا رفتن یا افت قند خون شما می‌شوند. برای مثال، ممکن است متوجه شوید که وقتی استرس دارید یا وقتی غذاهای خاصی را می‌خورید، میزان قند خون شما بالا می‌رود. و ممکن است متوجه شوید که وقتی داروی خود را مصرف می‌کنید یا وقتی ورزش می‌کنید و فعالیت دارید، قند خون شما پایین می‌آید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند که بدانید چه چیزهایی برای شما مفید هستند و چه چیزهایی مضرند و باید تغییر داده شوند.
قند خون چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
دو راه برای اندازه‌گیری میزان قند خون وجود دارد:
- انجام تست قند خون که خودتان انجام می‌دهید. این تست نشان می‌دهد که میزان قند خون شما دقیقا در حال حاضر چه قدر است.
- آزمایش A1C که در آزمایشگاه یا در مطب پزشک انجام می‌شود. این آزمایش میزان متوسط قند خون شما طی 2 تا 3 ماه اخیر را نشان می‌دهد.
چگونه می‌توان قند خون خود را چک کرد؟
شما برای اندازه‌گیری میزان قند خون خود از دستگاه مخصوص تست قند خون استفاده می‌کنید. این دستگاه با بررسی یک قطره خون که از نوک انگشتان شما گرفته شده است، می‌تواند میزان قند خون شما را نشان دهد. شما می‌توانید این دستگاه را از داروخانه یا فروشگاه‌های لوازم پزشکی تهیه کنید.
برای اطلاع از نحوه‌ی استفاده از دستگاه تست قند خون، دستورالعمل آن را به دقت بخوانید. همچنین پزشک شما نیز می‌تواند در مورد نحوه‌ی استفاده از دستگاه شما را راهنمایی کند. بعد از اندازه‌گیری قند خون خود، عدد مربوطه را همراه با تاریخ و ساعت آن ثبت کنید. داده‌های ثبت شده را هربار که به پزشک مراجعه می‌کنید، همراه خود داشته باشید و در مورد نتایج اندازه‌گیری قند خون خود با پزشک صحبت کنید.
محدوده‌ی قند خون نرمال برای افراد مختلف
جدول زیر یک راهنمای کلی برای محدوده‌ی قند خون نرمال و توصیه شده برای گروه‌های مختف می‌باشد. محدوده‌ای که شما باید ملزم به رعایت آن باشید، محدوده‌ای است که توسط پزشک شما برای شما تعیین شده است.
محدوده قند خون نرمال طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت و سلامت
| گروه هدف | بعد از بیدار شدن از خواب | قبل از صرف غذا | حداقل 1.5 ساعت بعد از غذا | ||||||||||||||||||||||||
| افراد غیر دیابتی* | 4.0 تا 5.9 mmol/L | کمتر از 7.8 mmol/L | |||||||||||||||||||||||||
| دیابت نوع 2 | 4 تا 7 mmol/L | کمتر از 8.5 mmol/L | |||||||||||||||||||||||||
| دیابت نوع 1 | 5 تا 7 mmol/L | 4 تا 7 mmol/L | 5 تا 9 mmol/L | ||||||||||||||||||||||||
| کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 | 4 تا 7 mmol/L | 4 تا 7 mmol/L | 5 تا 9 mmol/L |
برای اطلاع از این که محدوده‌ی مناسب قند خون برای شما چه قدر است، با پزشک خود صحبت کنید.
چند بار در روز باید قند خون خود را چک کرد؟
تعداد دفعات مورد نیاز برای چک کردن قند خون به نوع دیابت شما و نوع دارویی که مصرف می‌کنید، بستگی دارد. برای مثال افرادی که انسولین تزریق می‌کنند، نسبت به افرادی که انسولین تزریق نمی‌کنند، لازم است تعداد دفعات بیشتری قند خون خود را چک کنند. از پزشک خود در مورد تعداد دفعاتی که لازم است قند خون خود را چک کنید سوال کنید. زمان‌هایی که معمولا لازم است قند خون خود را چک کنید، شامل این موارد می‌شود: بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب (قبل از صبحانه)، قبل از خوردن وعده‌ی غذایی، 2 ساعت بعد از خوردن وعده‌ی غذایی و قبل از خوابیدن. در مورد بهترین زمان‌هایی که باید قند خون خود را در آن زمان‌ها چک کنید، از پزشک خود سوال کنید.
در صورت بالا بودن قند خون خود چه کار کنم؟
بالا بودن بیش از حد قند خون به نام هایپرگلاسمی نیز شناخته می‌شود. هایپرگلاسمی به وضعیتی گفته می‌شود که قند خون شما از 180 یا از میزانی که پزشکتان تعیین کرده بالاتر است. بالا بودن قند خون به مرور زمان و در بلند مدت می‌تواند مشکلات بسیار جدی را برای بیمار ایجاد کند.
در صورتی که احساس خستگی و ضعف دارید، چشمان شما تار می‌بینند، شدیدا تشنه هستید و بیشتر از حد معمول دستشویی می‌روید، ممکن است میزان قند خون شما بالا رفته باشد. در این صورت میزان قند خون را چک کنید. در صورتی که قند خون شما بالاتر از 180 یا بالاتر از میزان تعیین شده توسط پزشک است، یکی از راه‌هایی که می توانید به کمک آن قند خون خود را پایین بیاورید این است که یک لیوان بزرگ آب بنوشید و به انجام فعالیتی مانند پیاده‌روی سریع مشغول شود. اگر طی دو هفته متوالی، بیش از سه بار قند خون شما از میزان مجاز بالاتر رفت، با پزشک خود تماس بگیرید تا علت این موضوع را بررسی کند.
در صورت پایین بودن بیش از حد قند خون خود چه کنم؟
پایین بودن بیش از حد قند خون به نام هیپوگلاسمی نیز شناخته می‌شود. هیپوگلاسمی به وضعیتی گفته می‌شود که قند خون شما از 70 کمتر باشد. پایین بودن میزان قند خون بسیار خطرناک است و لازم است که به سرعت درمان شود. تمامی افراد مبتلا به دیابت ممکن است به هیپوگلاسمی دچار شوند. در صورتی که برای درمان دیابت خود دارو یا انسولین مصرف می‌کنید، احتمال دارد که قند خون شما بیش از حد پایین بیاید. لازم است که همیشه برای درمان سریع کاهش قند خون خود، مقداری مواد قندی همراه خود داشته باشید. در صورت داشتن احساس لرز، عرق ریختن و گرسنگی شدید، قند خون خود را چک کنید. حتی اگر هیچ یک از این علائم را ندارید اما احساس می‌کنید که قند خون شما افت کرده است، تست قند خون را انجام دهید. در صورتی که قند خون شما کمتر از 70 است، یکی از اقدامات زیر را انجام دهید:
- 4 قرص گلوکز بخورید
- 4 اونس آب میوه بخورید
- 4 اونس نوشابه معمولی (نه نوشابه‌ی رژیمی) بنوشید یا
- 4 عددآبنبات بخورید
بعد از آن که یکی از اقدامات بالا را انجام دادید، 15 دقیقه صبر کنید و میزان قند خون خود را چک کنید و در صورتی که هنوز قند خون شما به محدوده نرمال نرسیده یکی از اقدامات بالا را انجام دهید. این اقدامات را تا جایی تکرار کنید که قند خون شما به عدد 70 یا بالاتر از آن برسد. در صورتی که وعده غذایی بعدی شما بیشتر از یک ساعت دیگر است، یک میان وعده بخورید. در صورتی که اغلب دچار افت قند خون می‌شوید، همیشه قبل از رانندگی کردن، قند خون خود را چک کنید و در صورت پایین بودن قند خون، ابتدا این مشکل را برطرف کنید.
